ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Το νερό και η ανάπτυξη των αρχαίων πολιτισμών
Οι μεγάλοι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου, της Κίνας και της Ινδίας μπορούμε να θεωρήσουμε ότι στήριξαν την ανάπτυξη τους στο νερό των ποταμών Τίγρη, Ευφράτη, Νείλου, Κίτρινου ποταμού, Γάγγη και Ινδού.
«Η Αίγυπτος είναι δώρο του ποταμού» σημείωνε ο Ηρόδοτος τον 5ο π.Χ. αιώνα. «Όταν τα νερά του Νείλου φουσκώνουν και πλημμυρίζει η γη, όλη η Αίγυπτος γίνεται θάλασσα και μόνο οι πόλεις μένουν πάνω από το νερό που μοιάζουν σαν νησιά του Αιγαίου. Αυτή την εποχή τα πλοία δεν ακολουθούν το ρεύμα του ποταμού αλλά πηγαίνουν κατευθείαν μέσα στη χώρα». Όταν τα νερά αποτραβιούνται αφήνουν πίσω τους εύφορη ιλύ, το μαύρο χώμα, όπως το ονομάζουν οι Αιγύπτιοι σε αντιδιαστολή με το κόκκινο χώμα της ερήμου. Χάρη στο Νείλο μπόρεσε να αναπτυχθεί η γεωργία στη μέση της ερήμου. Οι Αιγύπτιοι δεν περίμεναν τις βροχές από τον σπάνια συννεφιασμένο ουρανό. Κάθε χρόνο ο Νείλος έδινε νερό για την άρδευση. Δεν ανησυχούσαν για την υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους, κάθε καλοκαίρι ο Νείλος την ανανέωνε με τα φερτά υλικά του. Στις όχθες του ποταμού άφθονος φύτρωνε ο πάπυρος από τον οποίο οι Αιγύπτιοι έφτιαχναν ένα είδος χαρτιού. Ο πάπυρος δεν βοήθησε μόνο την οικονομία της Αιγύπτου, συνέβαλε επίσης στην ανάπτυξη και τη διάδοση των γραμμάτων. Επιπλέον, από πάπυρο κατασκεύαζαν σχοινιά, καλάθια, κουτιά, σανδάλια, χαλιά, ακόμη και πλοία. Αυτό το άγριο φυτό ήταν το δεύτερο μετά από το σιτάρι δώρο του Νείλου. Οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν την ξεραμένη στον ήλιο λάσπη του ποταμού για να χτίζουν από μικρές καλύβες μέχρι παλάτια. Το λάδι τους προερχόταν από σουσάμι που φύτρωνε στην περιοχή. Στο Δέλτα του ποταμού εκτρέφονταν γουρούνια, που προτιμούν τη λάσπη, και κατσίκες. Τα έλη γύρω από το ποτάμι σκεπασμένα από πυκνό πάπυρο ήταν καταφύγια για παρυδάτια πουλιά, πολύτιμο κυνηγητικό πόρο για τους Αιγυπτίους. Οι Αιγύπτιοι ήταν από τους πρώτους λαούς που ανέπτυξαν τη ναυτιλία, αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό το Νείλο. Η αρχαιότερη αναπαράσταση πλοίου που υπάρχει σήμερα βρίσκεται σε ένα αιγυπτιακό αγγείο του 3.200 π.Χ.
Η ισχύς που έδινε το νερό στις αρχαίες κοινωνίες, έκανε τους ανθρώπους να το θεοποιήσουν και να το λατρέψουν. Οι πηγές, τα ποτάμια, οι λίμνες, η θάλασσα αλλά και η βροχή προσωποποιήθηκαν στη μυθολογία. Η ελληνική μυθολογία είναι πλούσια σε μύθους που αναφέρονται στο νερό της θάλασσας και τα γλυκά νερά. Θαλάσσιες θεότητες είναι ο Νηρεύς, ο Πρωτεύς, ο Άτλας, ο Ποσειδών, η Αμφιτρίτη. Οι κύριες θεότητες των γλυκών νερών είναι ο Ωκεανός και οι πολλές νύμφες, ενώ πολλά ποτάμια, όπως ο Ασωπός, ο Αλφειός και ο Ιλισσός, θεοποιήθηκαν.