Εκβολές και Δέλτα ποταμών
Εκβολή είναι το παράκτιο τελικό τμήμα ενός ποταμού (σχήμα 1). Τα επιφανειακά στρώματα του νερού στις εκβολές είναι ποτάμιας προέλευσης (γλυκά) και κατευθύνονται προς τη θάλασσα, ενώ τα στρώματα του βυθού είναι θαλάσσιας προέλευσης με ψηλότερη αλατότητα.
Το αλμυρό νερό είναι βαρύτερο από το γλυκό νερό με αποτέλεσμα να σχηματίζει μια σφήνα κάτω από αυτό κατά μήκος της κοίτης. Η ανάμιξη γλυκού και αλμυρού νερού εξαρτάται από τις παλιρροιακές συνθήκες, τους ανέμους και τις εκβαλλόμενες ποσότητες νερού. Σ' αυτά τα συστήματα, τα θρεπτικά συστατικά ουσιαστικά παγιδεύονται, με συνέπεια οι εκβολές να παρουσιάζουν συχνά ευτροφισμό. Επίσης, επειδή οι περισσότερες εκβολές είναι αβαθείς, φθάνει αρκετό φως στο βυθό με αποτέλεσμα η βλάστηση να είναι άφθονη.
Πολλά είδη υδρόβιων οργανισμών βρίσκουν σ’ αυτά τα συστήματα άφθονη τροφή. Το περιβάλλον είναι ευνοϊκό για το γόνο ψαριών και γενικά είναι από τις πιο παραγωγικές περιοχές.
Στις περισσότερες εκβολές ποταμών παρατηρούνται σοβαρές φυσικοχημικές και βιολογικές επιπτώσεις από τη ρύπανση επειδή οι ποταμοί χρησιμοποιούνται ως αποδέκτες λυμάτων. Σε μερικές περιπτώσεις επικρατεί ανοξία και παραγωγή υδρόθειου λόγω της οργανικής ρύπανσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυτικής ζωής και την επικράτηση ορισμένων ειδών φυκών. Συχνά η ρύπανση οδηγεί στη δημιουργία ιζημάτων πλούσιων σε οργανική ύλη. Κάτω από αυτές τις συνθήκες και σε συνδυασμό με τις χαμηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου, προκαλείται αλλοίωση της σύνθεσης της πανίδας του πυθμένα με την επικράτηση οργανισμών όπως σκουληκιών (Πολύχαιτοι και Ολιγόχαιτοι) και ελάττωση των αξιόλογων εμπορικά ειδών ψαριών και οστρακοειδών.
Τα Δέλτα των ποταμών είναι μια μορφή εκβολής με μεγάλη ποικιλία υγροτοπικών τύπων. Είναι τόπος αναπαραγωγής και τροφοληψίας για πολλά είδη ενδημικών πουλιών καθώς και τόπος τροφοληψίας για πολλούς πληθυσμούς μεταναστευτικών υδρόβιων πουλιών.
Υγροτοπικοί τύποι που απαντούν στα Δέλτα των ποταμών:
Υφάλμυρες λιμνούλες με βλάστηση παρόμοια με αυτή των λιμνοθαλασσών.
Αλατούχα εδάφη χωρίς υδρόφιλη βλάστηση αλλά με λίγα φυτά.
Αλοφυτικοί θαμνώνες σε αβαθείς υφέσεις που ξηραίνονται το καλοκαίρι.
Αλοέλη.
Υγρά λειβάδια αγροστωδών.
Χαμηλές αμμοθίνες, κ.ά.
Σχήμα 1
Εκβολή ποταμού - Διαγραμματική αναπαράσταση
Υγροτοπικές λειτουργίες και δυνατές χρήσεις των υγρότοπων από τον άνθρωπο
ΡΟΛΟΣ | ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ | ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ | ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ | ΑΣΥΝΕΤΗ ΧΡΗΣΗ |
| Αποθήκη | Σπάνια, απειλούμενα ή κινδυνεύοντα είδη και κοινότητες φυτών και ζώων. | Γενετική ποικιλότητα. Πηγή αναεποίκισης. | Απόθεμα γονιδίων. Επιστήμη και Εκπαίδευση. Τουρισμός. Αναψυχή. Φυσική κληρονομιά. | Υπερβολική ή μη ελεγχόμενη συγκομιδή. Άσκοπη ζημία. Ρύπανση. |
Αντιπροσωπευτικές κοινότητες φυτών και ζώων. | Οικολογική ποικιλότητα. Διατήρηση ενδιαιτημάτων. | Απόθεμα γονιδίων. Επιστήμη και Εκπαίδευση. Τουρισμός. Αναψυχή. Φυσική κληρονομιά. | Υπερβολική ή μη ελεγχόμενη συγκομιδή. Άσκοπη ζημία. Ρύπανση. |
Τυρφώδη εδάφη. | Αποθήκη τοξικών ουσιών, θρεπτικών στοιχείων και ενεργείας. Υποστήριξη ενδιαιτημάτων. Αποθήκευση νερού. | Καύσιμα. Παλαιοντολογικά δεδομένα. Καλλιέργεια φυτών. Φυσική κληρονομιά. Φαρμακευτικά προϊόντα. | Στράγγιση. Συγκομιδή με ρυθμό ταχύτερο από το ρυθμό συσσώρευσης. Καταστροφή. |
Οικισμοί. | Αρχαιολογικοί τόποι. | Φυσική πολιτιστική και επιστημονική κληρονομιά. Αναψυχή. | Καταστροφή. Υποβιβασμός της στάθμης του νερού. |
Οδοί διακίνησης | Θρεπτικά στοιχεία, νερό και βιοθρύμματα. | Υποστήριξη τροφικών αλυσίδων και ενδιαιτημάτων. | Παραγωγή τροφής. Προμήθεια νερού. Διάθεση αποβλήτων. | Διακοπή ή ανώμαλη μεταβολή ροών. Ρύπανση. |
Παλιρροιακές ανταλλαγές θρεπτικών στοιχείων και βιολογικών θρυμμάτων. | Υποστήριξη τροφικών αλυσίδων και ενδιαιτημάτων. Τρόποι αναπαραγωγής υδρόβιων οργανισμών. | Παραγωγή ψαριών, οστρακοειδών και τροφίμων. Διάθεση αποβλήτων. | Ρύπανση. Εμπόδια ροής. Εκχωματώσεις και επιχωματώσεις. |
Πληθυσμοί ζώων. | Υποστήριξη μεταναστευτικών ειδών περιλαμβανομένων των ψαριών. | Συγκομιδή. Αναψυχή. Επιστήμη. | Υπερεκμετάλλευση. Διακοπή οδών μετανάστευσης. Άμεση παρεμπόδιση. Υποβάθμιση ενδιαιτημάτων. |
Λίμνες και Ποταμοί. | Οδοί ναυσιπλοΐας. | Ναυσιπλοΐα. | Παρεμπόδιση. Μείωση ροής και βάθους του νερού. |
Ρύθμιση | Υδατοσυλλογές, βλάστηση, εδάφη και υφέσεις. | Απάλυνση πλημμύρων. | Μείωση ζημιών σε ακίνητη περιουσία και σε φυτά. | Πρόσχωση και μείωση του όγκου αποθηκεύσεως νερού. |
Υδατοσυλλογές, βλάστηση, εδάφη και υφέσεις. | Αιχμαλώτιση και κατακράτηση θρεπτικών στοιχείων. | Παραγωγή τροφής. Βελτίωση ποιότητας νερού. | Απομάκρυνση βλάστησης. Στράγγιση. Αντιπλημμυρικά έργα. |
Υδατοσυλλογές, βλάστηση, εδάφη και υφέσεις. | Επαναπλήρωση και παροχή υπόγειου νερού. | Προμήθεια νερού. Διατήρηση ενδιαιτημάτων. Αραίωση λυμάτων. Αλιεύματα ποταμών. Ναυσιπλοΐα. | Μείωση της επαναπλήρωσης. Υπεράντληση. Ρύπανση. |
Υδατοσυλλογές και τυρφώδη υποστρώματα. | Σταθεροποίηση κλίματος τοπικώς και παγκοσμίως. | Ομαλές κλιματικές συνθήκες για τη γεωργία και τον άνθρωπο. | Αποξήρανση. |
Υδατοσυλλογές. | Μεγάλος όγκος. Μεγάλο εμβαδόν. | Νερό για ψύξεις. | Στράγγιση. Πρόσχωση. Θερμική ρύπανση. |
Παραγωγή | Παραγωγή φυτών. | Τροφές, ύλες και ενδιαιτήματα για μεταναστευτικά είδη και βόσκοντα ζώα. | Συγκομιδή ξύλου γενικά, άλλων οικοδομικών υλικών, καύσιμης ύλης και τροφής. Επιστήμη. Αναψυχή. | Υπερβόσκηση. Υπερεκμετάλλευση. Στράγγιση. Υπερβολική μετατροπή για γεωργικές χρήσεις. |
Παραγωγή ζωών. | Ψάρια, οστρακοειδή βόσκοντα ζώα και γουνοφόρα ζώα. | Συγκομιδή και εκτροφή. | Υπερεκμετάλλευση. Στράγγιση. Υπερβολική μετατροπή για γεωργικές χρήσεις. Υποβάθμιση ενδιαιτημάτων. |
Οργανική ουσία. | Παραγωγή μεθανίου. Ανακύκλωση στοιχείων. | Καύσιμη ύλη. Φυτά. | Στράγγιση. Αποξήρανση. |
Δεξαμενή | Λίμνες, δέλτα, πλημμυρικές πεδιάδες. | Εναπόθεση και αιχμαλώτιση ιζημάτων. | Αύξηση γονιμότητας εδαφών. Καθαρές κοίτες στα κατάντη. Βελτίωση ποιότητας νερού στα κατάντη. | Εγκιβωτισμός κοιτών. Υπέρμετρη μείωση της στερεομεταφοράς. |
Λίμνες και διάφοροι τύποι ελών. | Βιοχημικός αυτοκαθαρισμός. Συσσώρευση θρεπτικών ουσιών. | Φυσικός ηθμός για τοξικές ουσίες. Επεξεργασία οργανικών αποβλήτων, παθογόνων και λυμάτων. | Καταστροφή του οικοσυστήματος. Υπερφόρτιση του συστήματος. |
Πηγή: Hollis G.E., Holland M.M., Maltby E., Larson J., στο: Γεράκης Π.Α., 1989
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗΣ RAMSAR
Δέλτα Έβρου.
Αλλοίωση υδρολογικού καθεστώτος που οφείλεται κυρίως στην άντληση υπόγειων υδάτων. Μείωση των πλημμυριζόμενων εκτάσεων και των περιόδων πλημμυρισμού. Μείωση των ιζημάτων και αύξηση της διάβρωσης των ακτών. Μεγάλη συγκέντρωση κυνηγών και λαθροκυνηγών από όλη την Ελλάδα. Ρύπανση εξαιτίας εντατικών αγροτικών δραστηριοτήτων. Αύξηση της αλατότητας των εδαφών. Διασυνοριακή ρύπανση. Υπερβόσκηση. Εκχερσώσεις και αύξηση των παράνομων κτισμάτων που χρησιμοποιούνται από τους λαθροθήρες. Μετά από μια βίαιη και παράνομη αποξήρανση της Λιμνοθάλασσας Δράνας, που είναι ένα από τα σπουδαιότερα ενδιαιτήματα άγριας ορνιθοπανίδας στην Ελλάδα, υλοποιήθηκε ένα πρόγραμμα LIFE χάρη στο οποίο το 2004 επετεύχθη ο επαναπλημμυρισμός της λιμνοθάλασσας.
Λίμνη Μητρικού και σύμπλεγμα λιμνών.
Αυθαίρετη μεταβολή της αλατότητας νερών μετά από επεμβάσεις στο υδρολογικό καθεστώς της Λίμνης Μητρικού, δηλαδή αφέθηκε να εισρεύσει θαλασσινό νερό για αύξηση του αλιευτικού πλούτου. Παραθεριστικές κατοικίες (οι περισσότερες αυθαίρετες) κατά μήκος θαλάσσιων ακτών. Επέκταση καλλιεργειών κοντά στην παρόχθια ζώνη. Εντεινόμενη υπερβόσκηση. Ανεξέλεγκτο κυνήγι. Ρύπανση λόγω μεταφοράς αστικών λυμάτων μέσω του μικρού ποταμού Μπόσπου. Υπερβολικές υδροληψίες.
Λίμνη Βιστωνίδα.
Εισροή ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων της Ξάνθης και νερών από στραγγιστικές τάφρους. Αλλοίωση υδρολογικού καθεστώτος και αλατότητας των νερών. Αλλοίωση ορισμένων χώρων αναπαραγωγής ψαριών. Υπερβόσκηση. Λαθροϋλοτομία. Εσφαλμένοι αλιευτικοί χειρισμοί. Σχεδιαζόμενα εγγειοβελτιωτικά έργα κοντά στη λίμνη και μικρά έργα στην άνω κοίτη του ποταμού Κομφάτου. Ανεξέλεγκτο κυνήγι. Τάση επέκτασης καλλιεργειών σε υγρολίβαδα. Η πρόσφατη ίδρυση του Εθνικού Πάρκου Αν. Μακεδονίας και Θράκης, στο οποίο περιλαμβάνεται και η λίμνη Βιστωνίδα, δημιουργεί νέα προβλήματα σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF-Ελλάς και Καλλιστώ. Πιο συγκεκριμένα, θεωρείται ότι η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση δίνει τη δυνατότητα χωροθέτησης δραστηριοτήτων που ελλοχεύουν κινδύνους περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.
Δέλτα Νέστου.
Αλλοίωση του υδρολογικού καθεστώτος. Εκχερσώσεις παρόχθιας βλάστησης. Διασυνοριακή ρύπανση. Ανεξέλεγκτο κυνήγι. Υποχώρηση της ακτογραμμής που οφείλεται στη λειτουργία των φραγμάτων της ΔΕΗ. Προβλήματα αναπαραγωγής της ιχθυοπανίδας κατάντι των φραγμάτων εξαιτίας της χαμηλής θερμοκρασίας του νερού και της απότομης απελευθέρωσης νερού από τα φράγματα. Δυσκολίες μετακίνησης, διατροφής και αναπαραγωγής θηλαστικών εξαιτίας της λειτουργίας των φραγμάτων. Ισχυρότατες πιέσεις από παραθεριστικές και τουριστικές δραστηριότητες κατά μήκος της ακτής που περιλαμβάνει πολλά αυθαίρετα σπίτια. Καταστροφή ενδιαιτημάτων λόγω των πυρκαγιών στους καλαμιώνες των κάμπων Φιλίππων και Χρυσούπολης.
Λίμνη Κερκίνη (Κερκινίτιδα).
Αλλαγή υδρολογικού καθεστώτος παραλιακών περιοχών. Λαθροϋλοτομία και παράνομη κλαδονομή. Καταστροφή δέντρων φωλιάσματος αρπακτικών. Εισβολή καλλιεργειών σε υγρολίβαδα. Υπερβόσκηση. Ανεξέλεγκτο κυνήγι. Ανεξέλεγκτο ψάρεμα. Μεταφορά απορριμμάτων από τη Βουλγαρία. Κατασκευή αυθαίρετων κτισμάτων στις όχθες της λίμνης. Σχεδιάζεται ύψωση του Ι φράγματος για να αντιμετωπισθεί η ιζηματογένεση στον πυθμένα και για αρδευτούν περισσότερες εκτάσεις στα κατάντι.
Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα και Αλυκή Κίτρους Πιερίας.
Εντεινόμενη έλλειψη νερού το θέρος στον Αξιό εξαιτίας της χρήσης του για άρδευση. Μεγάλη συγκέντρωση κυνηγών και λαθροκυνηγών. Λαθροϋλοτομίες και καταστροφές παρόχθιων συστάδων που είναι σπουδαία ενδιαιτήματα πουλιών. Διασυνοριακή ρύπανση Αξιού. Σοβαρότατη ρύπανση από λύματα της βιομηχανικής περιοχής Θεσσαλονίκης. Σοβαρότατη ρύπανση Λουδία από λύματα οικισμών (π.χ. Γιαννιτσών) και τις γεωργικές βιομηχανίες των νομών Πέλλας και Ημαθίας. Εντατικοποίηση αγροτικών καλλιεργειών και υδατοκαλλιεργειών εις βάρος της βιοποικιλότητας. Εισβολή καλλιεργειών προς την Αλυκή Κίτρους. Γεωργική ρύπανση. Παράνομη απόρριψη μπαζών και απορριμμάτων σε δεκάδες σημεία της προστατευόμενης περιοχής. Αμμοληψίες. Δημιουργία πίστας αγώνων μέσα στην προστατευόμενη περιοχή.
Αμβρακικός Κόλπος.
Μείωση της ροής του γλυκού νερού εξαιτίας των υδροηλεκτρικών έργων στον Λούρο και στον Άραχθο. Αύξηση αλατότητας. Τεκμηριωμένη δημιουργία ανοξικών συνθηκών στα βαθύτερα στρώματα νερού του κόλπου. Κατασκευή πολλών μονάδων εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας στην κεντρική περιοχή του υγρότοπου. Ρύπανση από γεωργικούς ρύπους, απόβλητα υδατοκαλλιεργειών, κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, οικιακά και εργοστασιακά λύματα. Καταστροφή χιλιάδων στρεμμάτων αλοελών από κτήρια, δεξαμενές οπλισμένου σκυροδέματος, δρόμους, αναχώματα, σωλήνες, κ.λπ. Κατασκευή δρόμου στο Τσουκαλιά. Μείωση έκτασης του υγρότοπου εξαιτίας της επέκτασης καλλιεργειών, κατασκευής παράνομων εξοχικών και τουριστικών κατασκευών. Παράνομη υλοτομία. Αμμοληψίες. Υπερβόσκηση. Λαθροθηρία.
Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού - Εκβολές Αχελώου και Ευήνου.
Μείωση των εισροών νερού εξαιτίας υδροηλεκτρικών έργων και αναγκών για άρδευση. Κατασκευή ενός μεγάλου ιχθυοτροφείου στις εκβολές του Αχελώου (μερική ισοπέδωση του λόφου Κουτσιλάρι, πολύ σημαντικού για αρπακτικά πουλιά). Παράνομη κατασκευή οικισμού σε τρεις παράκτιες περιοχές (Λούρος, Κλείσοβα, Διόνι). Ρίψη λυμάτων και απορριμμάτων. Παράνομο κυνήγι. Υπερβόσκηση. Ρύπανση από λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Αυθαίρετες κατασκευές και καταπατήσεις. Απειλές περαιτέρω αλλοιώσεων εξαιτίας της προγραμματισμένης εκτροπής του Αχελώου.
Λίμνη Μικρή Πρέσπα (Τμήμα Εθνικού Δρυμού Πρεσπών).
Ίσως ο πιο μελετημένος υγρότοπος της Μακεδονίας. Από τα ομορφότερα μέρη της Ελλάδας. Μετά τη Λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου είναι η υγροτοπική περιοχή με τις ζωηρότερες μνήμες από τους εθνικούς αγώνες του μεσαιωνικού και σύγχρονου Ελληνισμού. Η ποικιλότητα του τοπίου και άλλοι παράγοντες δημιουργούν συγκλονιστική αίσθηση ενότητας υδάτων και χέρσου. Ο όλος Εθνικός Δρυμός παρουσιάζει μοναδικό συνδυασμό ενδιαφερόντων (βιολογική ποικιλότητα, ιχθυοπονία, γεωργία, κτηνοτροφία, αρχιτεκτονική, αρχαιολογία, κοινός και οικολογικός τουρισμός, υδρολογία, δασοπονία, λιβαδοπονία). Το αρδευτικό δίκτυο που άρχισε να κατασκευάζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1960 έγινε παρά τις αντίθετες εισηγήσεις της Υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων. Οι κίνδυνοι σήμερα: αλλοίωση του υδρολογικού καθεστώτος, είσοδος ρύπων από το αρδευτικό δίκτυο, απρογραμμάτιστη τουριστική ανάπτυξη, υπεραλίευση, οικιστική αλλοίωση, απώλεια γεωργικού και κτηνοτροφικού χαρακτήρα, πυρκαγιές χερσαίας και υδρόβιας υπερυδατικής βλάστησης, οχλήσεις άγριας πανίδας (από κυνηγούς, απρόσεκτους μελετητές και τουρίστες), μη αντιστρεπτή καταστροφή ενδιαιτημάτων του πυρήνα από τον ιχθυογεννητικό σταθμό, αλλοίωση τοπίου από διάφορες κατασκευές και από αυθαίρετα χωματουργικά έργα, μείωση μόνιμου ανθρώπινου δυναμικού, απώλεια κτηνοτροφικού γενετικού υλικού, ανοργάνωτη διάθεση απορριμμάτων.
Λιμνοθάλασσα Κοτύχι και Δάσος Στροφυλιάς.
Εντεινόμενος ευτροφισμός της λιμνοθάλασσας και μείωση του εμβαδού και του βάθος της. Έντονη τουριστική πίεση. Γεωργικοί ρύποι. Υποβάθμιση και καταστροφή φυσικής βλάστησης. Το δάσος Κουκουναριάς παρουσιάζει προβλήματα αναγέννησης και στη θέση του εισβάλλει το κοινό πεύκο. Συνεχής διάνοιξη παράνομων δρόμων, ανεξέλεγκτη διακίνηση οχημάτων και υπερβόσκηση. Οι θίνες καταστρέφονται στις κολυμβητικές παραλίες της Καλόγριας εξαιτίας του μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Οι καλαμιώνες έχουν πυκνώσει υπερβολικά με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν τα αναγκαία ανοίγματα για την κυκλοφορία του νερού και την αξιοποίησή τους από τα πουλιά και άλλους οργανισμούς. Ανεξέλεγκτη λαθροθηρία. Αυθαίρετη δόμηση.
Πηγή: Τσιούρης Σ.Ε., Γεράκης Π.Α., 1991 (επικαιρ.)
what makes people cheat
read women that cheat with married men