Διαδοχή λιμνών - Φυσικός ευτροφισμός
Τα άλατα του αζώτου και του φωσφόρου είναι τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά των υδρόβιων φυτών και η ποσότητα τους στο νερό ρυθμίζει τη φυτική βιομάζα ενός υδάτινου οικοσυστήματος. Οι υδάτινες μάζες διακρίνονται γενικά σ’ εκείνες που εμφανίζουν χαμηλές ποσότητες βιομάζας και παρουσιάζουν μικρές συγκεντρώσεις θρεπτικών και καλούνται ολιγοτροφικές, σε αντίθεση με τις ευτροφικές που έχουν περίσσεια θρεπτικών και εμφανίζουν γενικά ψηλές ποσότητες.
Οι ευτροφικές λίμνες είναι συνήθως παραγωγικές. Είναι μάλλον αβαθείς και έχουν μεγάλη σχέση λεκάνης απορροής προς επιφάνεια λίμνης. Τα επίπεδα των θρεπτικών αλάτων και του οργανικού υλικού είναι ψηλά και στις εύκρατες λίμνες το οξυγόνο του υπολίμνιου συχνά εξαντλείται τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα κατά την περίοδο που καλύπτονται από πάγο.
Οι ολιγότροφες λίμνες είναι αντίθετα μη παραγωγικές, έχουν μικρή ποσότητα βιομάζας και συχνά είναι βαθιές. Τα νερά τους είναι διαυγή και δεν παρουσιάζουν έλλειψη διαλυμένου οξυγόνου.
Σχήμα 5
Φυσική εξέλιξη μιας λίμνης («φυσική γήρανση»)
Στις ευτροφικές αλλά μη παραγωγικές λίμνες ανήκουν οι περιπτώσεις των αβαθών λιμνών που εκτίθενται στη δράση του ανέμου και τα αιωρούμενα σωματίδια μπορούν να μειώσουν τόσο πολύ τη διείσδυση του φωτός στο νερό με αποτέλεσμα να υπάρχει μικρή φυτική ανάπτυξη. Τα επίπεδα των θρεπτικών όμως είναι ψηλά.
Ο φυσικός ευτροφισμός σε αντιδιαστολή με τον ανθρωπογενή ή τον τεχνητό είναι φυσική διαδικασία (σχήμα 5). Από τη στιγμή της δημιουργίας τους, οι σχετικά μικρές λίμνες, θα παρουσιάσουν μια διαδοχή με τελευταίο στάδιο το θάνατο τους. Μόλις σχηματιστεί μια λίμνη, το βάθος της αρχίζει να ελαττώνεται βαθμιαία από τα φερτά υλικά (προσχώσεις). Εγκαθίστανται βιοκοινότητες φυτών και ζώων και αυξάνεται σταδιακά η παραγωγικότητα της υδάτινης μάζας. Διέρχεται λοιπόν από τα διάφορα τροφικά στάδια, αρχίζοντας από χαμηλή παραγωγικότητα ή ολιγοτροφία. Το στάδιο της μέτριας παραγωγικής κατάστασης ορίζεται ως μεσοτροφία.
Η ολοκληρωτική πρόσχωση της λίμνης, διαδικασία που απαιτεί εκατοντάδες χρόνια, δεν είναι η υποχρεωτική αλλά μια από τις πιθανές πορείες της εξέλιξης της λίμνης. Η πορεία αυτή, της φυσικής γήρανσης, εξαρτάται από τις μορφομετρικές, τις εδαφικές και τις κλιματικές συνθήκες.