Προσπελάσεις (Views): 8223
Πακέτο: Α. ΠΟΛΛΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο

Ενότητα: Δάσος

Κεφάλαιο: Δάσος και νερό

Δάσος και νερό
 
Το δάσος αποτελεί ταυτόχρονα περίφημο ρυθμιστή της υδατικής οικονομίας και προστάτη του εδάφους από τη διάβρωση. Ένα μέρος από τα νερά των βροχών που πέφτουν στο δάσος συγκρατείται από την κομοστέγη των δέντρων. Από την ήδη μειωμένη ποσότητα της βροχής που φθάνει στο έδαφος ένα μεγάλο μέρος διηθείται στο έδαφος και εμπλουτίζει τον υπόγειο υδροφορέα, ένα άλλο εξατμίζεται και μένει ένα μικρό μέρος που απορρέει επιφανειακά. Έτσι μειώνονται οι επι­φανειακές απορροές και οι πλημμύρες, γεγονός που αποτρέπει και τη διάβρωση του εδάφους (βλ. Νερό, Έδαφος). Ταυτόχρονα, το δάσος εμποδίζει σημαντικά την εξάτμιση του εδάφους και αυξάνει την υγρασία του. Η μείωση της εξάτμισης του εδάφους στο δάσος φθάνει το 40-50% εκείνης του εξωδασικού εδάφους. Έτσι έχουμε και αυξημένη υγρασία στο έδαφος του δάσους μέχρι και 24% (Ζάχαρης 2007).
Το δάσος με το φύλλωμα του, τους κορμούς των δέντρων και των θάμνων, το χούμο και την παρεδαφιαία βλάστηση μειώνει την ταχύτητα της κίνησης του νερού που πέφτει με τη μορφή κατακρημνισμάτων και του δίνει έτσι τη δυνα­τότητα να διηθηθεί στο έδαφος. Υπολογίζεται ότι το φύλλωμα μπορεί να συγκρατήσει μέχρι και 3 χιλιοστά ή μέχρι και το 50% της βροχής, ενώ ένα πολύ μικρό μέρος απορρέει επιφανειακά (περίπου 10-20%) (Ζάχαρης 2007). Τα πλατύφυλλα και κωνοφόρα  δέντρα συγκρατούν στην κόμη τους το 15-20% και το 25-30% αντίστοιχα των ετήσιων βροχοπτώσεων (Υπουργείο Γεωργίας 2003). Από το νερό που διηθείται στο έδαφος ένα μέρος καταναλώνεται για τις ανάγκες των φυτών, ένα άλλο συγκρατείται από το έδαφος δημιουργώντας την εδαφική υγρασία και, τέλος, ένα τρίτο εμπλουτίζει τους υπόγειους υδροφορείς. Η ταχύτητα διήθησης του νερού στο δασικό έδα­φος είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι σε άλλα εδάφη, γιατί το δασικό έδαφος παρουσιάζει μεγάλο πορώδες, εξαιτίας των ριζών των φυτών και των στοών που σχηματίζουν τα διάφορα ζώα (σκουλήκια, έντομα, τρωκτικά κ.λπ.) που ζουν σ' αυτό.
Η παραπάνω ιδιότητα του δάσους (απο­τροπή πλημμύρων, διάβρωσης του εδάφους) το καθιστά σπουδαίο προστάτη των πεδινών οικοσυστημάτων και των οικισμών.
Το δάσος, εκτός από ρυθμιστής της υδατι­κής οικονομίας και προστάτης του εδάφους, βελτιώνει την ποιότητα του νερού που απορ­ρέει διαμέσω αυτού. Το δασικό έδαφος μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα τεράστιο φίλτρο που εξα­σφαλίζει στο νερό τη δυνατότητα μικροβιολογι­κού, χημικού και φυσικού φιλτραρίσματος, χάρη στις ιδιότητες του, δηλ. στο μεγάλο πορώδες που έχει ως συνέπεια την αυξημένη υδατοπερατότητα, τον καλό αερισμό που εξα­σφαλίζει τη δραστηριότητα των μικροοργανι­σμών, και την αφθονία σε ανόργανα συστατικά. Έτσι το νερό που προέρχεται από δασικά εδάφη έχει καλύτερη γεύση και διαύγεια, και είναι άοσμο.
Δάσος και νερό
Η ποιότητα του νερού εξαρτάται και από το είδος της βλάστησης. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι από τα δάση οξυάς βγαίνει πολύ καλό νερό. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά την αποσύνθεση της φυλλοστρωμνής της οξυάς παράγονται χημικές ουσίες που δεν επηρεάζουν την ποιότητα του νερού. Γενικά, το νερό από το δάσος έχει ευνοϊκότερη αντίδραση pH, μειωμένη συγκέντρωση αμμωνιακών και νιτρικών αλάτων και περισσότερα ωφέλιμα ιόντα ορυκτών ουσιών, και πολύ λιγότερα κολοβακτηρίδια. Σε ένα λίτρο νερό από υπαίθριο περιβάλλον βρέθηκαν 920 σπόρια κολοβακτηριδίων ενώ από δάσος δρυός μόνο 9 (Ζάχαρης 2007).
Το εδαφικό νερό παίζει πρωτεύοντα ρόλο στη θρέψη και την αύξηση της δασικής βλάστη­σης, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα πρόσλη­ψης των θρεπτικών συστατικών που είναι δια­λυμένα σ' αυτό. Επίσης επηρεάζει και άλλους παράγοντες, όπως τη θερμοκρασία του εδάφους, η οποία αποτελεί σημαντικό οικολογικό παράγοντα από τον οποίο εξαρτάται η φύτρωση των σπόρων, η ανάπτυξη των ριζών, η μικροβιολογική δραστηριότητα του εδάφους, καθώς και η πρόσληψη νερού και θρεπτικών ουσιών.
Μια άλλη ιδιότητα του δάσους είναι η δυνατότητα να «αυξάνει» τις βροχές, μετατρέποντας σε βροχή (βροχοομίχλη) την υγρασία του αέρα και υγροποιώντας την ομίχλη. Οι βροχές, ανάλογα με το ανάγλυφο του εδάφους, αυξάνονται από τα δάση μέχρι 6% ενώ η βροχοομίχλη μπορεί να ξεπεράσει και το ετήσιο ύψος βροχής (Ζάχαρης 2007).