Δασική διαχείριση
Το δάσος είναι ένα πολύπλοκο οικοσύστημα η λειτουργία του οποίου επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του εδάφους, του νερού και του αέρα. Προσφέρει προϊόντα για οικονομική εκμετάλλευση, δουλειά στους παραδασόβιους πληθυσμούς και αναψυχή στους επισκέπτες. Δηλαδή η λειτουργία του δάσους είναι πολλαπλή: Βιολογική - οικολογική, κοινωνική και οικονομική.
Επομένως η σωστή διαχείριση του δάσους θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις τρεις αυτές συνιστώσες της λειτουργίας του και να τις εξασφαλίζει στο διηνεκές (αειφορική διαχείριση).
Δυστυχώς, η μέχρι πρόσφατα διαχείριση των δασών ήταν αλόγιστη και είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλων δασικών εκτάσεων. Τα δάση άρχισαν να καταστρέφονται με την εμφάνιση του πολιτισμού, όταν οι άνθρωποι για να καλύψουν τις ανάγκες τους προέβαιναν σε ληστρικές υλοτομίες, εκχερσώσεις, υπερβοσκήσεις κ.λπ.
Η μείωση και η υποβάθμιση των δασών οδήγησε στην ανάγκη ορθολογικής διαχείρισής τους για την προστασία και τη διατήρησή τους στο διηνεκές. Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκε η επιστήμη της Δασολογίας, ο ρόλος της οποίας είναι να διαχειρίζεται ορθολογικά τα δάση.
Η έννοια «αειφορική διαχείριση» ισχύει για όλα τα φυσικά οικοσυστήματα και τους ανανεώσιμους φυσικούς πόρους. Εμπεριέχει δυο βασικές αρχές: (α) την εξασφάλιση της διατήρησης του οικοσυστήματος ως λειτουργικού συστήματος, και (β) την εξασφάλιση της παραγωγικότητας του Βιότοπου. Γενικά, ο όρος «αειφορική διαχείριση» χρησιμοποιείται με την έννοια της διαχείρισης η οποία γίνεται στο πλαίσιο της οικολογικής ισορροπίας και του σεβασμού του περιβάλλοντος.
Αειφορική διαχείριση δασών είναι εκείνη η διαχείριση η οποία εξασφαλίζει την διαρκή, σταθερή και σύμμετρη παραγωγή αγαθών, υπηρεσιών και επιδράσεων από το δάσος, αλλά εξασφαλίζει ταυτόχρονα και τη διατήρηση του δάσους ως λειτουργικού συστήματος.
Ντάφης Σ., 1994.
Μια ανάλυση της κατάστασης των δασών του πλανήτη για το διάστημα 1990-2005, η οποία βασίζεται σε 6 άξονες σχετικούς με την αειφορική διαχείριση, τεκμηριώνει την ανάγκη εμπέδωσης και επέκτασης των αειφορικών πρακτικών για τα προσεχή χρόνια. Οι 6 άξονες είναι (FAO 2006, pp.xxi-xxiii):
Η έκταση των δασών. Παρουσιάζεται μικρή μείωση, περίπου 0,21% ετησίως στο διάστημα 1990-2005.
Η βιολογική ποικιλότητα. Πρόβλημα αποτελεί η μείωση της έκτασης των πρωτογενών δασών, το οποίο αντισταθμίζεται μερικώς από την αύξηση των περιοχών διατήρησης.
Η δασική υγεία και ζωτικότητα. Καταγράφεται αξιοσημείωτο πρόβλημα στην προσβολή δασών από έντομα, ασθένειες και άλλες διαταραχές.
Οι παραγωγικές λειτουργίες/υπηρεσίες. Θετικά εκτιμάται η αύξηση των εκτάσεων των «παραγωγικών» δασών όπως και των δασικών προϊόντων πέραν της ξυλείας.
Οι λειτουργίες/υπηρεσίες προστασίας. Θετική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση των προστατευόμενων περιοχών.
Οι κοινωνικοοικονομικές λειτουργίες/υπηρεσίες. Μολονότι η αξία των δασικών προϊόντων βελτιώνεται και οι εκτάσεις που συνδέονται με κοινωνικές υπηρεσίες αυξάνουν, η απασχόληση του πληθυσμού ολοένα μειώνεται.
Από το σύνολο των δασικών εκτάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, υπολογίζεται ότι (FAO, 2006 pp.xix-xxi):
Το 11,2% (με σαφείς αυξητικές τάσεις) συνδέεται κατά προτεραιότητα με τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας. Τα δάση αυτά βρίσκονται κυρίως μέσα σε προστατευόμενες περιοχές.
Το 34,1% χρησιμοποιείται κατά προτεραιότητα για την παραγωγή ξυλείας και άλλων δασικών προϊόντων. Με εξαίρεση την Αφρική και την Ωκεανία, στις υπόλοιπες ηπείρους παρατηρείται μια ελαφρά πτωτική τάση του παραγόμενου όγκου ξυλείας.
Το 9% προορίζεται κατά προτεραιότητα για την προστασία του νερού και του εδάφους, καθώς επίσης τον έλεγχο χιονοστιβάδων, τη σταθεροποίηση αμμόλοφων, την πρόληψη της ερημοποίησης και την προστασία των παράκτιων περιοχών.
Αν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί, ολοένα αυξάνεται το ποσοστό των δασών που συνδέεται με την αναψυχή, τον τουρισμό, την εκπαίδευση και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.