Κάθετη τομή του εδάφους - Εδαφικοί ορίζοντες
Σε μια κάθετη τομή εδάφους διακρίνεται μια σειρά από οριζόντια στρώματα διαφορετικού πάχους. Η κάθετη αυτή τομή λέγεται επίσης προφίλ του εδάφους (soil profile) και τα στρώματα λέγονται εδαφικοί ορίζοντες.
Σχήμα 1
Κάθετη τομή εδάφους στην οποία διακρίνονται οι εδαφικοί ορίζοντες Α0, Α1 Α2, Β1, Β2 και ο ορίζοντας C.
Οι εδαφικοί ορίζοντες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το χρώμα, το μέγεθος και τη σύσταση των εδαφικών σωματιδίων και ως προς τον τρόπο που τα σωματίδια αυτά ενώνονται μεταξύ τους.
Το έδαφος αποτελείται από τρεις βασικούς ορίζοντες που ονομάζονται Α, Β και C (Σχήμα 1). Το συμπαγές πέτρωμα (μητρικό πέτρωμα) από το οποίο δημιουργείται το έδαφος συμβολίζεται με R.
Ο ορίζοντας Α αρχίζει από την επιφάνεια του εδάφους, είναι πλούσιος σε οργανικά υλικά και αποτελεί τη ζώνη από την οποία μεταφέρονται σε χαμηλότερες θέσεις τα περισσότερα υλικά γι’ αυτό και ονομάζεται αποπλυμένος.
Σε δασικά κυρίως εδάφη που είναι ακαλλιέργητα και γενικότερα σε ώριμα εδάφη, βρίσκει κανείς στην επιφάνεια του εδάφους ένα στρώμα από οργανικά υλικά τα οποία έχουν αρχίσει να αποσυντίθενται χωρίς όμως να έχει ολοκληρωθεί η αποσύνθεση τους όπως φύλλα και άλλα φυτικά υπολείμματα. Το στρώμα αυτό είναι ο υποορίζοντας Α0 Στη συνέχεια ακολουθούν υποορίζοντες που αριθμούνται Α1, Α2... οι οποίοι περιέχουν οργανικά υλικά σε σταδιακά ελαττούμενες ποσότητες και ανόργανα συστατικά.
Ο ορίζοντας Β δέχεται υλικά που μεταφέρονται από τον ορίζοντα Α γι’ αυτό και ονομάζεται εμπλουτισμένος. Αποτελείται κυρίως από αργιλικά υλικά καθώς και από οξείδια σιδήρου (Fe), αργιλίου (Al), μαγγανίου (Mn). Οι ρίζες των φυτών διεισδύουν εύκολα στον ορίζοντα Β από τον οποίο και αντλούν θρεπτικά συστατικά. Ο ορίζοντας Β υποδιαιρείται όπως και ο Α σε υποορίζοντες (Β0, Β1, Β2...).
Ο ορίζοντας C αποτελείται από τα υλικά του μητρικού πετρώματος γι’ αυτό και ονομάζεται μητρικός ορίζοντας. Στο ανώτερο τμήμα του ορίζοντα C τα υλικά είναι συνήθως θρυμματισμένα.
Η πλήρης ανάπτυξη των εδαφικών οριζόντων απαντάται σε εδάφη που δεν έχουν καλλιεργηθεί ή διαβρωθεί. Στα καλλιεργούμενα εδάφη συνήθως απουσιάζουν οι υποορίζοντες Α0, Α1 ενώ στα περισσότερα διαβρωμένα εδάφη απουσιάζουν ένας ή περισσότεροι ορίζοντες ανάλογα με το βαθμό της διάβρωσης.