ΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Το έδαφος δεν αποτελεί ανανεώσιμο φυσικό πόρο αφού οι διαδικασίες σχηματισμού του εξελίσσονται με εξαιρετικά αργό ρυθμό. Επίσης τα εδάφη που μπορούν να καλλιεργηθούν δεν αντιπροσωπεύουν παρά ένα 10% της συνολικής εδαφικής επιφάνειας. Τα υπόλοιπα βρίσκονται σε περιοχές με πολύ ξηρό κλίμα, σε περιοχές με διαρκείς παγετούς ή παρουσιάζουν τα ίδια τα εδάφη έλλειψη ανόργανων στοιχείων (περιορισμένη γονιμότητα). Τα δεδομένα αυτά καθιστούν το έδαφος ιδιαίτερα ευαίσθητο. Μια σειρά περιβαλλοντικών προβλημάτων απειλούν όχι μόνο την εγγενή και οικολογική του αξία, αλλά και τις κοινωνικο-οικονομικές λειτουργίες που επιτελεί. Τα αίτια που συνιστούν την απειλή για υποβάθμιση του εδάφους μπορεί να είναι φυσικά, τα κυριότερα όμως από αυτά είναι ανθρωπογενή. Αναφερόμαστε στη στεγανοποίηση (sealing), τη διάβρωση, την αλάτωση, την ερημοποίηση, τη ρύπανση και την οξίνιση. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του GLASSOD (Scherr 1999) το 23% (19,7 δισ. εκατ. στρέμματα) της παγκόσμιας χρησιμοποιούμενης γης (και το 38% των παγκόσμιων αγροτικών εκτάσεων) έχει υποστεί κάποιου βαθμού υποβάθμιση από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο μέχρι το 1990. Το 58% του συνόλου των υποβαθμισμένων εκτάσεων βρίσκονται σε ξηρά εδάφη και το 42% σε υγρές περιοχές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εδαφικής υποβάθμισης αντιμετωπίζει η Κεντρική Αμερική (32% της συνολικής χρησιμοποιούμενης γης), η Αφρική (30%) και η Ασία με την Ευρώπη (από 27%). Η κατάσταση των εδαφών σε παγκόσμιο επίπεδο παρουσιάζεται στον Χάρτη 1.
Οι εκτιμήσεις για την απώλεια της παραγωγικότητας των καλλιεργούμενων εκτάσεων και των βοσκοτόπων σε παγκόσμιο επίπεδο από το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου μέχρι το 2000, αναφέρουν ποσοστά μεταξύ 4,8 και 8,9% (Scherr 1999). Κάθε χρόνο περίπου 200 εκατ. στρέμματα αγροτικής γης καθίστανται πολύ υποβαθμισμένα για την παραγωγή σοδειάς (EEA-UNEP 2000).
Χάρτης 1
Κατάσταση εδαφών σε παγκόσμιο επίπεδο