Στεγανοποίηση
Στεγανοποίηση (sealing) του εδάφους ονομάζουμε την κάλυψη της επιφάνειας του εδάφους με αδιαπέρατα υλικά ή τη μεταβολή της φύσης του έτσι που καθίσταται αδιαπέρατο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της ροής του νερού. Οι επιφανειακές απορροές συχνά αυξάνουν δραματικά σε ποσότητα και ταχύτητα, και έτσι γίνονται ανεξέλεγκτες. Ενδεικτικές συνέπειες αυτού του φαινομένου είναι οι πλημμύρες σε πολλούς οικισμούς της χώρας μας που οικοδομούνται ανεξέλεγκτα Ωστόσο, οι σημαντικότερες επιπτώσεις αυτού του φαινομένου εντοπίζονται στις αστικές και μητροπολιτικές περιοχές, όπου μεγάλες επιφάνειες γης οικοδομούνται ή καλύπτονται από μεγάλα έργα οδοποιίας και γενικότερα υποδομές μεταφορών (ΕΕΑ 2003). Επιπλέον, οι εγκαταστάσεις εργοστασίων, οι μεταλλευτικές δραστηριότητες, οι κατασκευές φραγμάτων και άλλα παρόμοια έργα περιορίζουν την εδαφική έκταση. Τα τελευταία 25 χρόνια η οικοδόμηση σε ολόκληρη την Ευρώπη αυξάνει σταθερά και ιδιαίτερα στην δυτική Ευρώπη αυξάνει με ρυθμούς μεγαλύτερους από εκείνους του πληθυσμού. Οι χώρες με τις μεγαλύτερες αναλογίες (16-20%) δομημένων εκτάσεων σε σχέση με τις συνολικές εκτάσεις τους είναι το Βέλγιο, η Δανία και η Ολλανδία. Το πρόβλημα ολοένα αυξάνει και στις παράκτιες μεσογειακές περιοχές εξαιτίας της συγκέντρωσης των πόλεων (το 90% των αστικών περιοχών συγκεντρώνεται στην παράκτια ζώνη – EEA-UNEP 2000) αλλά και της τουριστικής ανάπτυξης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στις αναπτυγμένες χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε χρόνο χάνονται περίπου 3000 τετρ. χλμ. γεωργικής γης για επεκτάσεις πόλεων και κατασκευές οδικών δικτύων. Τη δεκαετία 1960-1970 η Ιαπωνία έχασε 7,3% της γεωργικής της γης λόγω αστικής επέκτασης και κατασκευής οδικών δικτύων ενώ την ίδια δεκαετία οι ευρωπαϊκές χώρες έχασαν από 1,5% (Νορβηγία) έως 4,3% (Ολλανδία). Στις Η.Π.Α. επίσης η ανάπτυξη των πόλεων έγινε κατά 80% σε βάρος καλλιεργήσιμων εδαφών. Στο Διάγραμμα 2 φαίνεται η απώλεια περιοχών (φυσικών και αγροτικών) λόγω της αστικοποίησης από τα μέσα του 1950 έως τα τέλη του 1990 για διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις.
Η επέκταση των οικισμών και των μεταφορικών δικτύων, έχει βέβαια συνέπειες και στον κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων καθώς και τη διατάραξη των διαδρόμων (corridors) ορισμένων μεταναστευτικών ειδών της πανίδας.
Διάγραμμα 2
Απώλειες φυσικών και αγροτικών περιοχών που οφείλονται στην αστικοποίηση από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Επιλεγμένες Ευρωπαϊκές πόλεις.
Πηγή: EEA – UNEP 2000.
Επιπλέον, η ανθρώπινη παρέμβαση δημιουργεί και άλλα μεγάλης έντασης και έκτασης περιβαλλοντικά προβλήματα στο έδαφος τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση ή και την οριστική απώλεια του. Μεταξύ των περιβαλλοντικών προβλημάτων που έχουν άμεσες επιπτώσεις στο έδαφος και οδηγούν στην υποβάθμιση του είναι η διάβρωση, η αλάτωση, η ερημοποίηση και η ρύπανση.