ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν σχέση με το έδαφος ενεργοποιούνται και επιταχύνονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Κατά συνέπεια ο ασφαλέστερος τρόπος προστασίας του εδάφους είναι ο περιορισμός της καταστρεπτικής ανθρώπινης δραστηριότητας. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τη θέσπιση και την εφαρμογή πολιτικής χρήσεων της γης βασιζόμενης στη διατήρηση της αειφορίας των εδαφικών πόρων (περιβαλλοντική διαχείριση των εδαφών). Δευτερεύουσα σημασία έχουν οι διάφορες τεχνικές για την προστασία του εδάφους οι οποίες επιβραδύνουν την υποβάθμιση ή σε ορισμένες περιπτώσεις βελτιώνουν το υποβαθμισμένο έδαφος.
Η περιβαλλοντική διαχείριση των εδαφών βασίζεται στη διατήρηση της αειφορίας των εδαφικών πόρων. Περιλαμβάνει τη θέσπιση και την εφαρμογή πολιτικής χρήσεων της γης και την εκπόνηση ανάλογων προγραμμάτων ανάπτυξης.
Σε κάθε επίπεδο ανάπτυξης μιας περιοχής πρέπει να αντιστοιχεί μια ισορροπία στην κατανομή των εδαφών κυρίως μεταξύ εκείνων που χαρακτηρίζονται εδάφη παραγωγής (δηλ. τα εδάφη που καλλιεργούνται ή θα αποδοθούν στην καλλιέργεια) και εδάφη για προστασία (δηλ. τα εδάφη με φυσική βλάστηση ή αυτά στα οποία θα γίνουν αναδασώσεις) τα οποία είναι απαραίτητα για την οικολογική ισορροπία κάθε περιοχής.
Είναι προφανές ότι κατά την εκπόνηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και περιπτώσεις αλλαγών των αρχικών συνθηκών π.χ. λόγω μετακίνησης του πληθυσμού (δημογραφική μεταβολή), βελτίωσης των καλλιεργητικών μεθόδων, κ.ά.
Οι τεχνικές προστασίας του εδάφους αφορούν κυρίως σε μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της διάβρωσης. Αυτό συμβαίνει διότι η διάβρωση ευθύνεται για την υποβάθμιση του εδάφους (απώλεια του εδαφικού όγκου) και επίσης ενεργοποιεί και εντείνει τη διαδικασία της ερημοποίησης. Μεταξύ των τεχνικών προστασίας οι πλέον συνήθεις είναι:
Η αναδάσωση. Η αναδάσωση (φυσική και τεχνητή) ιδιαίτερα μετά από πυρκαγιές συντελεί στον περιορισμό της εδαφικής διάβρωσης. Τα οικοσυστήματα έχουν τη δυνατότητα φυσικής αναγέννησης μετά από μια πυρκαγιά, μερικές φορές όμως είναι απαραίτητες οι τεχνητές επεμβάσεις, όπως π.χ. αναδασώσεις σε απότομες πλαγιές. Επίσης, η αναδάσωση και γενικότερα η αποκατάσταση του τοπίου είναι απαραίτητη σε κάθε επιφανειακή εξόρυξη που εγκαταλείπεται (π.χ. παλιά λατομεία).
Η διευθέτηση της κοίτης των ορμητικών χειμάρρων. Η διευθέτηση της κοίτης γίνεται προκειμένου να μειωθεί η κλίση του χειμάρρου και επιτυγχάνεται συνήθως με την κατασκευή μικρών διαδοχικών φραγμάτων.
Οι τεχνητές αναβαθμίδες. Οι «πέτρινοι φράχτες» αυτοί κατασκευάζονται σε απότομες πλαγιές κάθετα με την κλίση της πλαγιάς οπότε η διάβρωση περιορίζεται σημαντικά. Οι τεχνητές αναβαθμίδες ονομάζονται πεζούλες ή πεζούλια, λιθιές, ξερολιθιές, κ.ά. ανάλογα με την περιοχή της Ελλάδας που βρίσκονται.
Οι καλλιέργειες παράλληλα με τις ισοϋψείς. Οι καλλιέργειες στα επικλινή εδάφη γίνονται παράλληλα με τις ισοϋψείς δηλ. κάθετα προς την κλίση του εδάφους και ένα μέρος του νερού της βροχής συγκρατείται στις αυλακώσεις που σχηματίζονται κατά τις καλλιεργητικές εργασίες.
Οι βιοκαλλιεργητικές τεχνικές, όπως οι καλλιέργειες των επικλινών εδαφών κατά ζώνες (δημιουργία δηλ. εναλλασσόμενων ζωνών καλλιεργειών με τρόπο ώστε αν σε μια ζώνη υπάρχει καλλιέργεια που ευνοεί τη διάβρωση, οι δύο εκατέρωθεν ζώνες να καλύπτονται ή με καλλιέργειες που εμποδίζουν τη διάβρωση ή με φυσική βλάστηση), η αγρανάπαυση (η παρέλευση δηλ. ενός χρονικού διαστήματος κατά το οποίο μια καλλιεργούμενη έκταση δεν υπόκειται σε καλλιέργεια ή σε βόσκηση), η αμειψισπορά (η καλλιέργεια δηλ. κάθε χρόνο φυτών που προσφέρουν στα εδάφη διαφορετικού βαθμού προστασία από τη διάβρωση) τα τεχνητά πρόσκαιρα βοσκοτόπια (εναλλαγή καλλιέργειας και βόσκησης), κ.ά. Οι βιοκαλλιεργητικές τεχνικές αποβλέπουν στη μέγιστη κάλυψη του εδάφους στο χρόνο και στο χώρο και επίσης στη συγκράτηση και την αύξηση των αποθεμάτων της απαραίτητης για τη γονιμότητα του οργανικής ουσίας. Πρόκειται δηλ. σε γενικές γραμμές για τεχνικές που επιτυγχάνουν τη συντήρηση και τη βελτίωση του εδάφους.