Προσπελάσεις (Views): 4196
Πακέτο: Α. ΠΟΛΛΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο

Ενότητα: Αέρας

Κεφάλαιο: Το νέφος

Το νέφος
 
Η κυριαρχία συνθηκών θερμοκρασιακής αναστροφής και ταυτόχρονης άπνοιας σε μια περιοχή στην οποία εκπέμπεται μεγάλη ποσότητα ρύπων, προκαλεί τη συσσώρευση και τον εγκλωβισμό τους. Αυτές είναι οι αναγκαίες και ικανές συνθήκες για το σχηματισμό του νέφους.
Διακρίνονται δύο βασικοί τύποι νέφους. Η αιθαλομίχλη (καπνομίχλη, smog) ή αέρια ρύπανση τύπου Λονδίνου και η φωτοχημική ρύπανση τύπου Λος Άντζελες. Ο πρώτος τύπος χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μεγάλων συγκεντρώσεων διοξειδίου του θείου (SO2) και καπνού, τα οποία παράγονται κυρίως από τη βιομηχανική δραστηριότητα, τις κεντρικές θερμάνσεις, καθώς και από τις μονάδες παραγωγής ενέργειας. Ο δεύτερος τύπος χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μεγάλων συγκεντρώσεων υδρογονανθράκων και οξειδίων του αζώτου (NOx) τα οποία εκπέμπονται κυρίως από τα αυτοκίνητα αλλά και από τις βιομηχανίες. Επιπλέον χαρακτηριστικό του δεύτερου αυτού τύπου είναι η συσσώρευση στην ατμόσφαιρα δευτερογενών φωτοχημικών ρύπων, όπως είναι το όζον, το PAN (υπεροξυ-ακετυλο-νιτρίλιο), οι αλδεΰδες κ.λπ., που παράγονται από αντιδράσεις μεταξύ των πρωτογενών ρύπων οι οποίες επιτελούνται με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός. Ο πρώτος τύπος νέφους απαντάται σε πόλεις όπως το Λονδίνο, η Ν. Υόρκη, το Σικάγο, ενώ ο δεύτερος σε πόλεις με μεγάλη ηλιοφάνεια, που ευνοεί τη δημιουργία φωτοχημικών ρύπων, όπως το Τόκιο, το Λος Άντζελες, το Κάιρο, η Κωνσταντινούπολη, η Αθήνα. Συνήθως οι δύο αυτοί τύποι νέφους συνυπάρχουν σε διάφορα ποσοστά στη ρυπασμένη ατμόσφαιρα και αλληλεπιδρούν.
Οι κυριότεροι ρύποι του νέφους των μεγαλουπόλεων είναι το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα, τα αιωρούμενα σωματίδια, το όζον, ο μόλυβδος και ο αμίαντος.
Ως όριο ρύπανσης καθορίζεται η τιμή την οποία ένας ρύπος δεν πρέπει να υπερβαίνει σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, ενώ η θέσπιση ορίων κατοχυρώνεται με ειδική νομοθεσία που προβλέπει τη μέθοδο και τη διάρκεια της δειγματοληψίας, τον τρόπο της εργαστηριακής ανάλυσης των δειγμάτων και τη μορφή της στατιστικής επεξεργασίας και της παρουσία­σης των αποτελεσμάτων.
Παρόλα αυτά, τα θεσπισμένα όρια για τους διάφορους ρύπους θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με σχετική επιφύλαξη γιατί η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι σχετικά καινούριο πρόβλημα στην ανθρώπινη ιστορία, η κατανόηση του οποίου επ’ ουδενί λόγω δεν πρέπει να θεωρηθεί πλήρης. Νέα δεδομένα έρχονται συχνά να ανατρέψουν προηγούμενα «ακράδαντα» συμπεράσματα και καινούριες παράμετροι έρχονται να κάνουν όλο και πιο πολύπλοκη τη διαπραγμάτευση του θέματος άρα και την εξαγωγή συμπερασμάτων. Το φαινόμενο της συνέργειας είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα επιχειρήματα που στηρίζει την προηγούμε­νη άποψη.
Συνέργεια λέγεται το φαινόμενο κατά το οποίο εμφανίζονται αυξημένες πιθανότητες νοσηρών συμπτωμάτων λόγω της «συνεργασίας» δύο ή περισσότερων ρύπων, σε σχέση με τις πιθανότητες που υπήρχαν λόγω της δράσης μόνο ενός εξ αυτών. Π.χ. το βενζοπυρένιο (κατεξοχήν καρκινογόνος ουσία, εκπεμπόμενη κατά το κάπνισμα) σε χαμηλές συγκεντρώσεις μπορεί να μην προκαλέσει καρκινογένεση σε πειραματόζωα ποντίκια, αλλά η πιθανότητα αυτή αυξάνεται, όταν τα πειραματόζωα έχουν εκτεθεί προηγουμένως σε ατμόσφαιρα ρυπασμένη με διοξείδιο του θείου.
Επιπλέον δεν φαίνεται να έχει δοθεί ικανοποιητική απάντηση στο εξής ερώτημα: Μακρόχρονη έκθεση του πληθυσμού σε κατώτερες των θεσπισμένων ορίων τιμές ρυπαντών, τι είδους επιπτώσεις στην υγεία προκαλεί; Μέχρι να διερευνηθούν όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν την ατμοσφαιρική ρύπανση τα όρια τιμές ασφαλείας θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με την απαιτούμενη επιφύλαξη.