Μονοξείδιο του άνθρακα (CO)
Είναι αέριο άχρωμο, άοσμο και άγευστο. Παράγεται ως αποτέλεσμα της ατελούς καύσης των υδρογονανθράκων κυρίως στις μηχανές εσωτερικής καύσης των βενζινοκίνητων οχημάτων. Υψηλές συγκεντρώσεις μπορούν να βρεθούν σε κλειστά μέρη όπως χώροι στάθμευσης, ελλιπώς αεριζόμενες υπόγειες διαβάσεις, ή κατά μήκος των δρόμων σε περιόδους κυκλοφοριακής αιχμής (ΥΠΕΧΩΔΕ 2007). Γενικά υψηλές τιμές συγκέντρωσης μονοξειδίου του άνθρακα συνοδεύουν δρόμους στενούς με μέτρια κατάσταση οδοστρώματος ή συνεχή δόμηση η οποία εγκλωβίζει τους ρύπους, αλλά και δρόμους πλατείς, οι οποίοι, παρόλα αυτά, δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τον αριθμό των μετακινήσεων, με αποτέλεσμα συχνές συμφορήσεις.
Το μονοξείδιο του άνθρακα ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη στο αίμα, καταλαμβάνοντας (λόγω μεγαλύτερης χημικής συγγένειας) τη θέση του οξυγόνου που συνήθως μεταφέρεται από αυτήν σχηματίζοντας ανθρακυλαιμοσφαιρίνη. Όσο η ποσότητα οξυγόνου προς τους πνεύμονες μειώνεται, η καρδιά πρέπει να δουλεύει πιο έντονα, όπως επίσης και το αναπνευστικό σύστημα, με αποτέλεσμα υπερλειτουργία και καταπόνηση τους, που μπορεί να είναι επικίνδυνο για ανθρώπους με ευαισθησία στην καρδιά ή τους πνεύμονες. Οκτώ ώρες σε ατμόσφαιρα περιέχουσα μονοξείδιο, σε συγκέντρωση 80ppm (μέρη στο εκατομμύριο) έχει το ίδιο αποτέλεσμα με την απώλεια μισού λίτρου αίματος. Τα συμπτώματα δηλητηρίασης από μονοξείδιο είναι πονοκέφαλοι, ναυτία, σπασμοί, μειωμένη δυνατότητα συντονισμού των μυών, απώλεια όρασης και σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο θάνατος.
Στην Ελλάδα ακολουθούνται υποχρεωτικά τα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας που έχουν καθιερωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα από την Οδηγία 2000/69/ΕΚ για τις οριακές τιμές βενζολίου και μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος (ΚΥΑ 9238/332, ΦΕΚ 405/Β/27.2.04). Σύμφωνα με αυτή η οριακή τιμή (μέγιστη ημερήσια 8ωρη μέση τιμή) για την προστασία της ανθρώπινης υγείας είναι 10 μg/m3.
Διαχρονικά (Σχήμα 10.1) το μονοξείδιο του άνθρακα στην Αθήνα παρουσιάζει σημαντική τάση μείωσης με σταθεροποίηση των τιμών τα τελευταία χρόνια. Σημειώνεται ότι για το 1992 η τιμή του σταθμού Αθηνάς προέκυψε από μικρό αριθμό μετρήσεων και δεν θεωρείται αντιπροσωπευτική. Για το 2006 δεν υπήρξε υπέρβαση του ορίου. Παράλληλα, στη Θεσσαλονίκη καταγράφεται σταθεροποίηση των εκπομπών μονοξειδίου του άνθρακα σε επιτρεπτά όρια (Σχήμα 10.2 - Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 2004).
Σχήμα 10.1 Διαχρονική εξέλιξη ρύπανσης από το μονοξείδιο του άνθρακα σε τέσσερις σταθμούς μέτρησης στην Αθήνα (1984-2005)
Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ 2006. |  Σχήμα 10.2 Διαχρονική εξέλιξη ρύπανσης από το μονοξείδιο του άνθρακα σε πέντε σταθμούς μέτρησης στη Θεσ/νίκη (1990-2003)
Πηγή: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 2004.
|