Μέτρα καταπολέμησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Πέντε είναι οι άξονες γύρω από τους οποίους φαίνεται λογικότερο να περιστραφούν τα μέτρα.
Αυτοκίνητο
Όπως φάνηκε και από την προηγηθείσα ανάλυση της κυκλοφορίας ως συντελεστού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αβίαστα βγαίνει το συμπέρασμα πως χρειάζεται κάποιου είδους περιστολή της κίνησης των Ι.Χ. επιβατικών αυτοκινήτων. Ο ευκολότερος δρόμος για την εφαρμογή αυτού του μέτρου είναι η τόνωση των μαζικών μέσων μεταφοράς με παράλληλη επιβολή αντικινήτρων στην κίνηση των Ι.Χ. ώστε τα πρώτα να γλιτώσουν από το κυκλοφοριακό χάος που δημιουργούν τα δεύτερα. Επιπλέον, έργα υποδομής προς όφελος του Ι.Χ. έχουν ως αποτέλεσμα αύξηση τους, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί πιέσεις για καινούρια έργα υποδομής κ.ο.κ., δηλ. ένα φαύλο κύκλο με αποτέλεσμα οι χώροι της πόλης να καταβροχθίζονται από εγκαταστάσεις που έχουν σχέση με το Ι.Χ.
Και βέβαια λύσεις τις οποίες μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία δεν είναι σοφό να τίθενται σε δεύτερη μοίρα. Καλό θα είναι να επιτευχθεί για άλλη μια φορά ανανέωση του στόλου των οχημάτων που κυκλοφορούν, έτσι ώστε τα παλιά που ρυπαίνουν περισσότερο και καταναλώνουν περισσότερο να αντικατασταθούν με νέα, να γίνεται τακτική συντήρηση και ρύθμιση των κινητήρων, να γενικευτεί όσο το δυνατό γρηγορότερα η χρήση της αμόλυβδης βενζίνης, να προωθηθεί η χρήση υγραερίου και η χρήση παγίδων καπνού στα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα. Επιπλέον, να υπάρξουν κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για ανεμπόδιστη ροή οχημάτων, ώστε να αποφεύγεται η αυξημένη ρύπανση και η κατανάλωση καυσίμων που συνοδεύει τις επιβραδύνσεις και τις επιταχύνσεις. Παράλληλα όμως είναι σκόπιμο να επιδιωχθούν και κάποιοι στρατηγικοί στόχοι, όπως η προώθηση του ποδηλάτου (π.χ. με χάραξη ποδηλατοδρόμων), του περπατήματος, του τραμ και των μαζικών μέσων μετακίνησης που θα εξυπηρετούν το κοινό με πυκνά και φτηνά δρομολόγια. Επίσης, σκόπιμη είναι η επανεξέταση του τρόπου λειτουργίας του δακτυλίου της Αθήνας και η θεσμοθέτηση παρόμοιου δακτυλίου στη Θεσσαλονίκη.
Η πολιτική της απόσυρσης των παλαιών οχημάτων και η προώθηση των καταλυτικών οχημάτων που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1990 είχε εμφανή θετικά αποτελέσματα, τα οποία αποτυπώνονται και στα παραπάνω διαγράμματα εξέλιξης των αέριων ρύπων. Μια δεύτερη γενιά απόσυρσης των τελευταίων μη καταλυτικών αλλά και των καταλυτικών πρώτης γενιάς θα ήταν μια σημαντική κίνηση προς την κατεύθυνση της περαιτέρω μείωσης των ρύπων.
Επιπλέον, η προώθηση στην αγορά οχημάτων ‘καθαρής τεχνολογίας’, όπως τα ηλεκτροκίνητα, τα υβριδικά (ένας συνδυασμός ηλεκτρικού με συμβατικό όχημα) και εκείνα που καίνε υδρογόνο θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των ρύπων. Εντούτοις τόσο η μειωμένη απόδοση αυτών των τύπων οχημάτων, καθώς η τεχνολογία τους δεν έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα, όσο και η μετακύληση μέρους της ρύπανσης σε άλλες πηγές (εκεί που παράγεται η ενέργεια που τα τροφοδοτεί) τα καθιστούν προς το παρόν μη αξιόπιστα. Αν τα οχήματα ‘καθαρής τεχνολογίας’ προϋποθέτουν ριζικά διαφορετικές μηχανές, δεν ισχύει το ίδιο με την αξιοποίηση εναλλακτικών καυσίμων. Το φυσικό αέριο, η μεθανόλη, η αιθανόλη και το biodiesel υπόσχονται τη μείωση των αέριων ρύπων χωρίς την αλλαγή της μηχανής των συμβατικών οχημάτων.
Βιομηχανία
Η βελτίωση της ποιότητας των καυσίμων θα βοηθήσει προς την κατεύθυνση του περιορισμού εκπομπών καπνού και υδρογονανθράκων. Ορθολογικότερες παραγωγικές τεχνικές θα συντελέσουν στην εξοικονόμηση καυσίμων και φίλτρα κατακράτησης ρύπων θα μειώσουν το ρυπαντικό φορτίο της ατμόσφαιρας.
Εννοείται πως αυτά τα τεχνικά μέτρα δεν είναι αρκετά για να επιλυθεί το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είναι όμως απολύτως απαραίτητα.
Ό,τι αφορά σε περιοχές με υπερσυγκέντρωση βιομηχανιών, ως άμεσο μέτρο έχει υποστηριχθεί η μετεγκατάσταση τουλάχιστο κάποιων δραστηριοτήτων υψηλής όχλησης, παρά το τεράστιο κόστος, κατά δεύτερο δε λόγο το «πάγωμα» οποιασδήποτε εξέλιξης προς δημιουργία καινούριων ή επέκταση των παλαιών.
Να αντιμετωπιστεί επιπλέον κριτικά το ζήτημα του τι προϊόντα παράγουν κάποιες βιομηχανίες και για ποιο σκοπό; Π.χ. είναι σκόπιμο να επεκταθεί η βιομηχανία διύλισης πετρελαίου της οποίας άμεσες συνέπειες είναι η ισχυροποίηση της θέσης του Ι.Χ., η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η κατασπατάληση ενός υπερπολύτιμου μη ανανεώσιμου φυσικού πόρου (πετρέλαιο) και η όξυνση του φαινομένου του θερμοκηπίου; Οι βιομηχανίες λιπασμάτων δικαιούνται να επεκτείνονται με αποτέλεσμα την ενίσχυση της χημικής γεωργίας και τη ρύπανση υδάτινων οικοσυστημάτων και υπόγειων νερών; Οι βιομηχανίες τσιμέντων παρομοίως, κ.λπ.
Πράσινο
Όχι μόνο η Αθήνα αλλά και τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα ενδείκνυται να προχωρήσουν σε θεσμοθέτηση αντικινήτρων τέτοιων που να επέμβουν στην ανοικοδόμηση. Σοβαρές πολεοδομικές παρεμβάσεις όπως η τροποποίηση των όρων δόμησης (συντελεστές δόμησης, κάλυψης και ύψους) έτσι ώστε να αχρηστεύουν την αντιπαροχή, φαίνεται να είναι ένα λογικό μέτρο, τουλάχιστον για τις κορεσμένες συνοικίες. Λογικό επίσης είναι να ενισχυθούν τα περιαστικά δάση, να γίνουν εκτεταμένες πεζοδρομήσεις, να προστατευθούν εγκαταλειμμένοι βιομηχανικοί χώροι στους οποίους σχεδιάζεται ανοικοδόμηση και να γίνει προσπάθεια για σύνδεση των μεγάλων πράσινων χώρων της πόλης σε ένα ενιαίο δίκτυο. Η Πολιτεία ίσως οφείλει να δώσει το παράδειγμα, δεσμεύοντας όλα τα ακίνητα της για το σκοπό αυτό.
Κεντρικές θερμάνσεις
Καλύτερη θερμομόνωση των κατοικιών θα βοηθούσε στην εξοικονόμηση πετρελαίου και, έμμεσα, στη μείωση της ρύπανσης. Η ομαδική θέρμανση νέων οικισμών είναι ένα μέτρο με παρόμοια αποτελέσματα.
Αποκέντρωση
Η υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα έχει άμεση σχέση τόσο με την έλλειψη ελεύθερων χώρων όσο και με την υπερσυγκέντρωση βιομηχανιών και την πυκνότητα των αυτοκινήτων.
Δεδομένου ότι η σχέση ρύπανσης και πληθυσμού δεν είναι αναλογική αλλά λογαριθμική, τα περιθώρια βελτίωσης της σημερινής κατάστασης από τη μείωση του πληθυσμού είναι τεράστια. Ένα σχέδιο ανακοπής της αστυφιλίας ευνόητο είναι να έχει ως βασικούς άξονες δράσης την ενθάρρυνση μέσω κινήτρων της μετακίνησης από τα μεγάλα αστικά κέντρα προς την ύπαιθρο.