ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΓΗ
Το νερό ως συστατικό της ζωής
Το νερό είναι, κατά τον Αριστοτέλη, ένα από τα τέσσερα στοιχεία, τα οποία, μαζί με τη φωτιά, τον αέρα και τη γη, συνθέτουν τον κόσμο. Ωκεανοί, λίμνες, ποτάμια, σύννεφα βρίσκονται σχεδόν παντού στην υδρόγειο, με το νερό να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το τοπίο και το κλίμα. Συχνά, ταυτίζεται με τη ζωή. Πραγματικά, ενώ υπάρχουν μορφές ζωής που δεν έχουν ανάγκη το οξυγόνο για να ζήσουν (π.χ. αναερόβια βακτήρια), δεν υπάρχουν οργανισμοί που μπορούν να ζήσουν χωρίς νερό. Για παράδειγμα, ο άνθρωπος και χωρίς να τρέφεται μπορεί να επιβιώσει χάρη στα αποθέματα του πολλές εβδομάδες, δεν αντέχει όμως πάνω από τρεις ημέρες χωρίς νερό.
Το νερό ως βιολογικό μόριο παίζει καθοριστικό ρόλο στη δομή και το μεταβολισμό όλων των ζωντανών οργανισμών. Στα φυτά, αποτελεί το απόθεμα από όπου το φυτό αντλεί το υδρογόνο για να πραγματοποιήσει τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Περίπου το 70% του βάρους των οργανισμών αποτελείται από νερό. Στον άνθρωπο, περίπου το 60% των ερυθρών αιμοσφαιρίων και το 92% του πλάσματος του αίματος είναι νερό. Πολύ συχνά το νερό στους περισσότερους ιστούς ξεπερνά το μισό ή ακόμη και τα τρία τέταρτα των συστατικών τους. Οι μόνες εξαιρέσεις είναι ιστοί που αποτελούν το τρίχωμα, τα νύχια, το στερεό μέρος των οστών. Οι ληθαργικές μορφές των οργανισμών όπως οι σπόροι των φυτών και τα σπόρια των βακτηρίων, περιέχουν λιγότερο νερό στα κύτταρα τους. Όταν όμως ενεργοποιηθεί ο μεταβολισμός τους και η αύξηση, η περιεκτικότητα τους σε νερό αυξάνεται.
Το νερό αποτελεί βασικό συντελεστή του περιβάλλοντος των ζωντανών οργανισμών. Ο οικολογικός του ρόλος είναι πολύπλευρος. Εκτός του ότι συμμετέχει με μεγάλο ποσοστό στη σύσταση των οργανισμών, είναι και σημαντικό μέσο βιολογικής δραστηριότητας. Εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος του στις γεωλογικές αλλαγές, αφού διαβρώνει τις περιοχές απ' όπου περνά και μεταφέρει τα υλικά διάβρωσης σε άλλες (βλ. Έδαφος). Μ’ αυτό τον τρόπο, συμβάλλει στη διασπορά των θρεπτικών συστατικών. Τέλος, μεγάλης σημασίας για τα οικοσυστήματα είναι ο ρόλος του νερού ως συντελεστή μεταφοράς ενέργειας.
Αυτός ο καθοριστικός ρόλος του νερού δεν είναι τυχαίος, αλλά οφείλεται στις εξαιρετικές φυσικές και χημικές του ιδιότητες.