Φαγητό

Η ενότητα αυτή επεξηγεί με απλά λόγια τι είναι το φαγητό, ποιος το χρειάζεται και γιατί. Αναφέρεται εν συντομία στα θρεπτικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή μας και τις καθημερινές μας λειτουργίες, αλλά και εξηγεί σε ποιες τροφές μπορούμε να τα βρούμε. Επίσης παρέχει ενημέρωση σχετικά με το γιατί χρειαζόμαστε ποικιλία στο φαγητό μας και θίγει ως ένα βαθμό το ζήτημα της παραδοσιακής διατροφής σε σύγκριση με τη σύγχρονη.

 

 

 

 

 

Ποιός χρειάζεται το φαγητό;

Το φαγητό μας δίνει την ενέργεια και τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε για να λειτουργήσει το σώμα μας, για να αναπτυχθεί και να μεγαλώσει, για να κινούμαστε, για να παίζουμε και να δουλεύουμε, για να σκεφτόμαστε και να μαθαίνουμε. Για να μένουμε ζωντανοί και να είμαστε υγιείς, πρέπει να τρώμε κάθε μέρα.

Φαγητό χρειαζόμαστε όλοι. Η τροφική αλυσίδα ξεκινάει με τα φυτά και τα μικρότερα ζώα και ανεβαίνει σε όλο και μεγαλύτερα ζώα, μέχρι που φτάνει στον άνθρωπο. Όπως υποδηλώνει η έννοια "αλυσίδα", κάθε μορφή ζωής εξαρτάται από την άλλη και όλες συνδέονται μεταξύ τους για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά στοιχεία. Όλοι χρειαζόμαστε θρεπτικά στοιχεία για να ζήσουμε. Επιπλέον, όλα τα φυτά και τα ζώα, μαζί και ο άνθρωπος, είναι αλληλοσυνδεδεμένα. Τα φυτά δίνουν ενέργεια στα ζώα και τα ζώα στον άνθρωπο. Υπάρχουν ωστόσο και ζώα που τρώνε και φυτά και άλλα ζώα. Αυτό μπορεί να ειδωθεί γραφικά σαν κύκλος, αν σκεφτούμε ότι τα ζώα με τον θάνατό τους γίνονται λίπασμα και παρέχουν στα φυτά πολλά θρεπτικά συστατικά.

(βλέπε και Δραστηριότητα για τροφική αλυσίδα 5.24)

 

 

 

 

 

Γιατί είναι το φαγητό χρήσιμο;

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίσουν ότι μέσα στο φαγητό υπάρχει ενέργεια όπως και μικρά πράγματα που τα ονομάζουμε θρεπτικά στοιχεία. Αυτά περιέχονται στις τροφές μας και συμπεριλαμβάνουν βιταμίνες, μέταλλα, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη και νερό. Χάρη σ'αυτά λειτουργεί το σώμα μας, αναπνέουμε και σκεφτόμαστε, κυκλοφορεί το αίμα μας και έχουμε ενέργεια για να κινηθούμε, να αναπτυχθούμε, να παίξουμε, να δουλέψουμε, να σκεφτούμε και να μαθαίνουμε.

Το σώμα μας έχει ανάγκη από πολλά θρεπτικά στοιχεία: Πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες και μέταλλα, και όλα αυτά τα λαμβάνει από το φαγητό που τρώμε.

Οι Πρωτεΐνες χρειάζονται για να κατασκευάσουμε και να διατηρήσουμε τους μύες μας, το αίμα, το δέρμα και τα κόκκαλά μας, όπως και τους υπόλοιπους ιστούς και τα όργανα του σώματός μας. Εκτελούν διάφορες  λειτουργίες σημαντικές για τον οργανισμό, όπως μεταφορά του οξυγόνου στο αίμα και χρησιμεύουν σαν αντισώματα στις διάφορες ασθένειες.

Οι υδατάνθρακες και τα λίπη μας παρέχουν κυρίως ενέργεια, ενώ ορισμένα λίπη χρησιμεύουν για να μπορέσει το σώμα μας να χρησιμοποιήσει κάποιες από τις βιταμίνες.

Οι βιταμίνες και τα μέταλλα, χρειάζονται σε μικρότερη ποσότητα από τις πρωτεΐνες, τα λίπη και τους υδατάνθρακες, αλλά είναι απαραίτητα για μια σωστή διατροφή και ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει μόνος του. Βοηθούν το σώμα να λειτουργήσει σωστά και να μείνει υγιές. Κάποια από τα μέταλλα, βοηθούν επίσης στη δημιουργία μέρους των ιστών του σώματος, όπως το ασβέστιο που βρίσκουμε στα κόκκαλα και τα δόντια μας, ή ο σίδηρος, που βρίσκουμε στο αίμα.

Οι Φυτικές ίνες και το καθαρό νερό είναι επίσης απαραίτητα.

Όλες οι τροφές περιέχουν θρεπτικά στοιχεία, αλλά κάθε μία τα περιέχει σε διαφορετικές ποσότητες:

  • Τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες είναι το κρέας, τα ψάρια, τα όσπρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
  • Τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες είναι το ρύζι, το σιτάρι, το καλαμπόκι, οι πατάτες και τα σάκχαρα.
  • Τροφές πλούσιες σε λίπη είναι τα έλαια, κάποια κρέατα, το βούτυρο, κάποια ψάρια και οι ξηροί καρποί.
  • Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α είναι τα σκουροπράσινα λαχανικά, τα καρότα, η κολοκύθα, τα αυγά και το συκώτι
  • Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β είναι τα σκουροπράσινα λαχανικά, τα όσπρια, το κρέας, τα ψάρια και τα αυγά
  • Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C είναι τα φρούτα και τα περισσότερα λαχανικά
  • Τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι το κρέας, τα ψάρια, τα όσπρια, τα σκουροπράσινα λαχανικά και τα αποξηραμένα φρούτα.

Στην επόμενη ενότητα θα δούμε τις επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη των θρεπτικών αυτών στοιχείων από τον ανθρώπινο οργανισμό.

 

 

 

 

 

 

Πόσο χρειαζόμαστε;

Για να μένουμε υγιείς, χρειαζόμαστε αρκετό φαγητό και σωστό φαγητό. Όταν δεν τρώμε αρκετή ποσότητα και αρκετά είδη τροφίμων, ή όταν τρώμε πάρα πολύ, μπορεί να μας κάνει κακό. Πόσο φαγητό χρειαζόμαστε; Οι άνθρωποι και τα ζώα οφείλουν να καταναλώνουν ποσότητα και ποιότητα τροφίμων, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης που βρίσκονται. Έτσι, διαφορετικές είναι οι ανάγκες ενός μωρού, ενός παιδιού ή μιας εγκύου γυναίκας, από έναν ηλικιωμένο. Όσο πιο πολύ δουλεύουμε ή παίζουμε, τόσο περισσότερο φαγητό χρειαζόμαστε. Επίσης μπορεί να χρειαζόμαστε περισσότερη ή ειδική τροφή όταν είμαστε άρρωστοι.

Όταν παραφάμε, και πάλι είναι ανθυγιεινό. Το πολύ φαγητό κάνει το σώμα μας να αποθηκεύσει πολύ λίπος, κάτι που θέτει σε κίνδυνο την καρδιά μας και μπορεί να συμβάλει σε διάφορες ασθένειες όπως ο διαβήτης.

 

 

 

 

 

 

Η ποικιλία στο φαγητό είναι απαραίτητη

Οι άνθρωποι χρειάζονται πολλά διαφορετικά είδη τροφών για να είναι υγιείς και να μεγαλώνουν. Ακόμη και αν έχουμε αρκετό φαγητό για να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε ενέργεια, μπορεί να αρρωστήσουμε αν δεν τρώμε τα σωστά είδη τροφών που χρειαζόμαστε. Επειδή κάθε τροφή έχει συγκεκριμένα θρεπτικά στοιχεία από αυτά που χρειαζόμαστε, πρέπει να τρώμε πολλά διαφορετικά είδη τροφών για να λαμβάνουμε όλα τα στοιχεία που μας είναι απαραίτητα. Σε αντίθεση με εμάς τους δυτικούς, που έχουμε υιοθετήσει τον "σύγχρονο" τρόπο διατροφής, στις περισσότερες περιοχές του κόσμου, οι άνθρωποι ακολουθούν ακόμα το παραδοσιακό τους μοντέλο, που τους υπαγορεύει τι πρέπει να τρώνε ώστε να είναι υγιείς. Συνήθως, στις παραδοσιακές κουζίνες, τη βάση της διατροφής συνιστούν το ρύζι, το σιτάρι, το καλαμπόκι και οι πατάτες, ενώ σε μικρότερες ποσότητες (συνήθως στα συνοδευτικά πιάτα) συναντάμε λαχανικά, κρέας και όσπρια, όπως και σάλτσες (με λίπη και ζάχαρη).

(βλέπε Δραστηριότητα "Πείνα και Παραδοσιακή Κουζίνα" 5.25)

 

 

 Πηγές:

www.feedingminds.org (FAO)

www.oxfam.org.uk