Λύσεις
Η τρίτη αυτή ενότητα, περιλαμβάνει τους στόχους (βράχυ- μέσο- και μακροπρόθεσμους) που επιδιώκονται από τους πολέμιους της Πείνας, όπως και τις λύσεις που προτείνονται στη διεθνή βιβλιογραφία για την επίτευξη των στόχων αυτών. Όπως υποστηρίζουμε η τελική λύση της Πείνας, βρίσκεται στην έννοια της Αειφορίας, η οποία αντιμετωπίζει το πρόβλημα αιτιολογικά και όχι συμπτωματικά. Η ενότητα κλείνει με τον ρόλο που μπορεί να παίξει το σχολείο, μέσω εκπαιδευτικών και μαθητών, στην καταπολέμηση του φαινομένου.
Οι στόχοι που επιδιώκονται στο μέτωπο κατά της Πείνας, μπορούν να χωριστούν σε βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και οριστικούς.
Ο πιο συνήθης βραχυπρόθεσμος στόχος είναι η Εξασφάλιση Τροφής για τους πεινασμένους, ειδικά σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και πολέμων. Συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και προβάλλεται κατά κόρον από τα μέσα ενημέρωσης, καθώς αποτελεί ζήτημα που συγκινεί τον απλό κόσμο και εύκολα μπορεί να τον οδηγήσει να προσφέρει οικονομική βοήθεια. Προς την επίτευξη του στόχου αυτού είναι ταγμένη πληθώρα ανθρωπιστικών οργανώσεων, αλλά και οργανισμοί όπως η Εκκλησία, με τα συσσίτια Αγάπης που προσφέρει στους απόρους. Είναι βέβαιο ότι χωρίς την κινητοποίηση των φορέων αυτών για την άμεση εξασφάλιση τροφής, πολλοί συνάνθρωποί μας καθημερινά θα πέθαιναν από πείνα. Ωστόσο, ο στόχος αυτός αντιμετωπίζει μόνο τα συμπτώματα του προβλήματος: η επίτευξη του δεν συμβάλλει στην ανατροπή των δεδομένων που γεννούν την Πείνα, με αποτέλεσμα αυτή να διαιωνίζεται. (βλ. και δραστηριότητα 5.18)
Μεσοπρόθεσμα, ο κύριος στόχος που επιδιώκεται για την σωτηρία των περιοχών που μαστίζονται από την Πείνα ονομάζεται Διατροφική Ασφάλεια (food security): Ασφάλεια τροφής υπάρχει όταν το κάθε μέλος μιας κοινότητας έχει σε τακτική βάση αρκετά τρόφιμα (δηλαδή 3.600 θερμίδες ημερησίως), θρεπτικά ισορροπημένα, και τα οποία είναι αποδεκτά και συμβατά με τις πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις τους. Η τροφή πρέπει να είναι διαθέσιμη τοπικά και να μην είναι αποτέλεσμα βοήθειας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. [1]
Για να επιτευχθεί η ασφάλεια τροφής, τρια στοιχεία αποτελούν τους στυλοβάτες:
1. Διαθεσιμότητα τροφής: αρκετή ποσότητα και αποθέματα τροφής πρέπει να είναι διαθέσιμα (μέσω παραγωγής ή εισαγωγής) σε σταθερή βάση στα κράτη και τις κοινότητες ανά τον κόσμο.
2. Πρόσβαση στην τροφή: επάρκεια μέσων για την λήψη κατάλληλης ποσότητας και ποιότητας τροφής. Αυτό σημαίνει ότι η τροφή πρέπει να διανέμεται δίκαια και να είναι προσβάσιμη οικονομικά σε όλους.
3. Χρήση τροφής: σωστή χρήση της τροφής που βασίζεται στη γνώση των κανόνων σωστής και θρεπτικής διατροφής. [1]
Η επίτευξη της διατροφικής ασφάλειας, χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια ανάμεσα σε πολλούς φορείς προκειμένου να διαμορφωθεί ένα κεντρικό σχέδιο και να προχωρήσουν οι απαραίτητες διαδικασίες. Υπάρχουν προγράμματα όπως το "Τρόφιμα αντί Εκπαίδευσης" και ανθρωπιστικές οργανώσεις όπως η Action Aid που δραστηριοποιούνται προς την κατεύθυνση αυτή. Χαρακτηριστικό είναι το διαφημιστικό σποτ που μπορείτε να βρείτε στην ενότητα videos (αριθμός 2). Ο στόχος αυτός, μπορεί να μην αντιμετωπίζει το πρόβλημα επιφανειακά και συμπτωματικά, όπως οι αντίστοιχοι βραχυπρόθεσμοι, ωστόσο δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το καταπολεμά και στη ρίζα του. Μπορεί παρόλαυτά να αποτελέσει ένα πρώτο σημαντικό σκαλοπάτι για την ουσιαστικότερη αντιμετώπιση της Πείνας.
Ο στόχος που κατά την άποψή μας αν επιτευχθεί οδηγεί στην οριστική λύση του προβλήματος της Πείνας, είναι η Αειφορία. Για την ακρίβεια, η αντιμετώπιση της Πείνας είναι ένα μόνο βήμα στον δρόμο προς την Αειφορική Κοινωνία, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει, όσο υφίσταται κοινωνική αδικία. Η υιοθέτηση ενός αειφορικού μοντέλου, προϋποθέτει αλλαγή των κοινωνικών δομών προς το δικαιότερο, ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες στη ζωή. Επίσης, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αλλαγή των αξιών και των στάσεων προς μια συντηρητικότερη μορφή, όπου το επιδιωκόμενο δεν είναι πλέον η οικονομική ανάπτυξη, αλλά η αρμονική συμβίωση μεταξύ ανθρώπων και φυσικού περιβάλλοντος ες αεί. Σε ένα τέτοιο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο η Πείνα δεν έχει θέση, αλλά και τα αίτια που την γεννούν εκλείπουν, καθώς η δεν υπάρχει φτώχεια, ενώ η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων συμπληρώνει τα κενά της διατροφής. Σε ένα τέτοιο μοντέλο, σπανιότερα είναι και τα τα ακραία καιρικά φαινόμενα που απειλούν την παραγωγή, καθώς η ασύδοτη εκμετάλλευση του πλανήτη, δίνει τη θέση της σε ηπιότερες μορφές αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, που δεν διαταράσσουν την ισορροπία των οικοσυστημάτων.
Οι λύσεις που παρουσιάζονται στη διεθνή βιβλιογραφία για το πρόβλημα της πείνας και οδηγούν στους αναφερθέντες στόχους, είναι σε γενικές γραμμές οι ακόλουθες:
Φιλανθρωπία. Μέσα από την προσφορά φαγητού, ρουχισμού και στέγης, η ανθρωπότητα προσπαθεί από πολύ παλιά να περιορίσει τον πόνο και την δυστυχία των ανθρώπων που στερούνται τα βασικά. Ήδη από τα αρχαία χρόνια, αλλά με μεγαλύτερη έμφαση από την εμφάνιση του Χριστιανισμού [5] και έπειτα, οι άνθρωποι που διαθέτουν περισσότερα απ'όσα χρειάζονται, καλούνται να τα μοιραστούν με τους φτωχούς. Διδάγματα της Καινής Διαθήκης (βλ. δραστηριότητα 5.35) όπως το "ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω τω μη έχοντι", αντικατοπτρίζουν ακριβώς την τάση αυτή για προσφορά. Η Φιλανθρωπία ωστόσο, παρότι αποτελεί βασική αξία για έναν κόσμο δικαιότερο, δεν μπορεί να προσφέρει μόνιμες λύσεις στα προβλήματα των φτωχών ανθρώπων, καθώς τους καθιστά εξαρτώμενους από την καλή διάθεση και την δυνατότητα προσφοράς των ευκατάστατων.
Για παράδειγμα, στα πλαίσια της οικονομικής ενίσχυσης των υπό ανάπτυξη κρατών, το 2002 τα 15 αρχικά κράτη-μέλη της ΕΕ δεσμεύθηκαν να δίνουν τουλάχιστον το 0.33% του ΑΕΕ τους σε βοήθεια και το 0.7%του ΑΕΕ έως το 2010. Τα 12 νεοεισερχόμενα κράτη-μέλη δεσμεύθηκαν να δίνουν το 0.17% του ΑΕΕ σε βοήθεια έως το 2010 και το 0.33% έως το 2015. Ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2007 δείχνουν ότι η ευρωπαϊκή βοήθεια μειώθηκε από 0.41% το 2006 σε 0.38% το 2007.
Χαρακτηριστικό για τις περιορισμένες δυνατότητες της φιλανθρωπίας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της φτώχειας, είναι το κινέζικο ρητό: "Δώσε στον φτωχό ένα ψάρι και δεν θα πεινάσει για μια μέρα. Μάθε τον να ψαρεύει και δεν θα ξαναπεινάσει ποτέ."
Βιοτεχνολογία. Δεν είναι λίγες οι πηγές που υποστηρίζουν ότι η λύση στο πρόβλημα της Πείνας βρίσκεται στην ανάπτυξη της τεχνολογίας. Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, η εκμηχάνιση της γεωργίας έφερε επανάσταση στην παραγωγή και τη διάθεση των αγροτικών προϊόντων. Στις μέρες μας μπορεί να μας βοηθήσει να αυξήσουμε την παραγωγή των τροφίμων στον πλανήτη και να βελτιώσουμε τα θρεπτικά τους συστατικά. Για παράδειγμα, η ενίσχυση των βασικών τροφών με θρεπτικά στοιχεία όπως ο σίδηρος και το ιώδιο είναι αποδεδειγμένος τρόπος για την προστασία εκατομμυρίων παιδιών από καταστρεπτικές διατροφικές ανεπάρκειες και ανασχετικούς παράγοντες στην ανάπτυξή τους.
Η γενικευμένη λύση που προβάλλεται είναι η αποκαλούμενη "γονιδιακή επανάσταση", η οποία στηρίζεται στην βιοτεχνολογία και τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα. Η ονομασία της δόθηκε κατ' αντιπαραβολή προς την "πράσινη επανάσταση", που έλαβε χώρα τις δεκαετίες του 1960 και 1970, κατά την οποία καινοτομίες που εφαρμόστηκαν στις καλλιέργειες (όπως χρήση νέων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων) οδήγησαν σε κορύφωση της παραγωγής ρυζιού και σιτηρών, μείωση του κόστους παραγωγής, χαμηλότερες τιμές στα τρόφιμα, υψηλότερα εισοδήματα των μικρών αγροτών, και αποφυγή ενός επικείμενου καταστροφικού λιμού. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, περισσότερο ωφελήθηκαν οι πλούσιοι αγρότες παρά οι φτωχοί. [6]
Το πρόβλημα με την σύγχρονη "επανάσταση" που προετοιμάζεται, είναι ότι υπάρχει άγνοια (ενδεχομένως και σκόπιμη) για τις επιπτώσεις των μεταλλαγμένων προϊόντων στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον, ενώ το γεγονός ότι οι νέοι σπόροι θα διατίθενται από περιορισμένο αριθμό πολυεθνικών εταιριών, δημιουργεί απορίες σχετικά με το κατά πόσον οι φτωχοί αγρότες των αναπτυσσόμενων χωρών θα έχουν πρόσβαση στα κατάλληλα διαγονιδιακά καλλιεργούμενα είδη.[7] Μια τρίτη ένσταση θα μπορούσε να αποτελεί το ότι η έλλειψη τροφίμων δεν αποτελεί, τη χρονική τουλάχιστον αυτή στιγμή, ένα από τα ουσιαστικά αίτιο της Πείνας στον κόσμο.
Περιορισμός Πληθυσμιακής Αύξησης. Μια από τις δημοφιλείς θεωρίες των παλαιότερων ετών, τοποθετούσε τον πληθυσμό και την αύξησή του πολύ ψηλά στη λίστα με τα αίτια της Πείνας [8]. Σύμφωνα με αυτή, το φυσικό περιβάλλον επιβάλλει συγκεκριμένα όρια, αφού ο πληθυσμός μας αυξάνεται γεωμετρικά, ενώ οι διαθέσιμοι πόροι μόνο γραμμικά. Η αναγκαία ισορροπία διατηρείται μέσω των "θετικών ελέγχων" της θνησιμότητας, στους οποίους περιλαμβάνεται ο λιμ;oς, ο λοιμός, ο πόλεμος, και ούτω καθ' εξής. Από την άπoψη αυτή, η πείνα και άλλες μορφές ανθρώπινης δυστυχίας αποτελούν αναπόφευκτη συνέπεια της πίεσης που ασκεί η αύξηση του πληθυσμού στα όρια των παραγωγικών δυνατοτήτων [9]. Συνεπώς, η προληπτική λύση που προτείνεται προκειμένου να αποφεύγονται οι θάνατοι από την πείνα, είναι οι "αποτρεπτικοί έλεγχοι" του περιορισμού της γονιμότητας, με άλλα λόγια ο καθυστερημένος γάμος ή ο οικογενειακός προγραμματισμός (τον οποίο ωστόσο ο Malthus, την εποχή που έγραψε τη θεωρία αυτή, θεωρούσε ηθικά απαράδεκτο).
Η Κίνα, ακόμα και σήμερα, διατηρεί το δημογραφικό μέτρο του ενός παιδιού ανά οικογένεια, επιχειρώντας να ελέγξει το πρόβλημα της πείνας. Στο σημείο αυτό, πρέπει να επισημάνουμε για μια ακόμη φορά, ότι μπορεί η αύξηση των κατοίκων του πλανήτη να μην αποτελεί πρωταρχικό αίτιο της πείνας, συμβάλλει ωστόσο στην επιδείνωση του προβλήματος με πολλούς τρόπους.
Οικονομική Ενίσχυση και Ανάπτυξη Κρατών Τρίτου Κόσμου. Μια από τις σοβαρότερες, πιο βιώσιμες και περισσότερο διαδεδομένες προσπάθειες που γίνονται αυτή τη στιγμή στον πλανήτη μας για την καταπολέμηση της Πείνας, αφορά την βελτίωση των συνθηκών ζωής και την οικονομική ανάπτυξη των χωρών του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου.
Το Σεπτέμβριο του 2000, 189 κυβερνήσεις υπέγραψαν την «Διακήρυξη της Χιλιετίας» πάνω στην οποία βασίστηκαν οκτώ στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν μέχρι το 2015, γνωστοί ως Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας (MDGs). Ο πρώτος στόχος αυτής της διεθνούς δέσμευσης αφορά στην μείωση κατά το ήμισυ της φτώχειας (να μειωθεί στο μισό η αναλογία των ανθρώπων των οποίων το εισόδημα είναι μικρότερο από 1$) και της πείνας
Το 2001, σε απάντηση στο αίτημα των αρχηγών κρατών, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, παρουσίασε τον Χάρτη Υλοποίησης της Διάσκεψης της Χιλιετίας των Ηνωμένων Εθνών, μια ολοκληρωμένη και κατανοητή αναφορά της κατάστασης, παρουσιάζοντας πιθανές στρατηγικές δράσης σχεδιασμένες να ανταποκριθούν στους στόχους και τις δεσμεύσεις της Διακήρυξης της Χιλιετίας. Τον Χάρτη ακολούθησαν ετήσιες εκθέσεις. Το 2002, η ετήσια έκθεση επικεντρώθηκε στην πρόοδο που είχε επιτευχθεί στην πρόληψη των ένοπλων συγκρούσεων και την θεραπεία και πρόληψη ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του HIV/AIDS και της ελονοσίας. Το 2003, δόθηκε έμφαση στις στρατηγικές ανάπτυξης και στις στρατηγικές αειφόρου ανάπτυξης. Το 2004 ήταν αφιερωμένο στο γεφύρωμα του ψηφιακού χάσματος και του διεθνικού εγκλήματος. Το 2005, ο Γενικός Γραμματέας ετοίμασε την πρώτη του πενταετή αναφορά επί του ποσοστού επίτευξης των MDGs. Η αναφορά συνοψίζει την υλοποίηση των αποφάσεων που έχουν ληφθεί στα διεθνή συνέδρια και στις ειδικές συνεδριάσεις των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών, την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στον τομέα του HIV/AIDS και στη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη και την αειφόρο ανάπτυξη.
Το 2005 όλες οι δωρήτριες-χώρες μέλη του ΟΟΣΑ υπέγραψαν τη Διακήρυξη του Παρισιού, κείμενο που περιλαμβάνει δείκτες και στόχους για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας. Το Σεπτέμβρη του 2008 ξανασυναντιούνται στην Ακκρα της Γκάνα, στο Φόρουμ για την Αποτελεσματικότητα της Βοήθειας, με σκοπό να αξιολογήσουν την έως τώρα πρόοδο και να προβούν σε νέες δεσμεύσεις.
Όπως γίνεται φανερό, έχει πλέον γίνει αντιληπτή η πολυπλοκότητα του προβλήματος της Πείνας, όπως και το γεγονός ότι δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστεί με δράση σε ένα μόνο μέτωπο. Γι'αυτόν ακριβώς το λόγο είναι πολύ σημαντική η συνεργασία όλων των κρατών του κόσμου, υπό το συντονισμό του ΟΗΕ.
Παράλληλα με την προσπάθεια αυτή και για την επίτευξη άλλων από τους στόχους της χιλιετίας, συνεχίζουν τη δράση τους και άλλοι φορείς όπως η UNICEF. Η διεθνής οργάνωση, έχοντας εντοπίσει τις ρίζες του υποσιτισμού στη φτώχεια, την έλλειψη εκπαίδευσης και τις ανισότητες, έχει αναπτύξει τη δράση της πέρα από την απλή παροχή τροφίμων, στην αντιμετώπιση ασθενειών όπως το AIDS και η ελονοσία. Σύμφωνα με την έκθεσή της "Πρόοδος για τα Παιδιά", οι ασθένειες αυτές αποστερούν εκατομμύρια παιδιά από την φροντίδα που χρειάζονται για να τραφούν επαρκώς. Γι'αυτό και καλεί επειγόντως για τη δημιουργία ενός δικτύου προστασίας, που θα εγγυηθεί την καθημερινή πρόσβαση των παιδιών σε υπηρεσίες εμβολιασμού και διατροφής. (μια κάψουλα βιταμίνης Α, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και θεωρείται ότι αυτή τη στιγμή σώζει περίπου 350.000 ζωές κάθε χρόνο) [2].
Η διατροφή αποτελεί επίσης κύριο στόχο μιας άλλης Συμμαχίας, εκείνης για την Μητρική, Βρεφική και Παιδική Υγεία, που αποσκοπεί στην επίτευξη ενός εξίσου σημαντικού στόχου της χιλιετίας, αυτού για τη μείωση της παιδικής θνησιμότητας. Για την υποστήριξη του στόχου αυτού αναπτύχθηκε ένα δεκαετές σχέδιο υγείας και διατροφής για να βοηθήσει τα κράτη να προσεγγίσουν τα παιδιά με πολύ πιο ολοκληρωμένες λύσεις σωτήριας φροντίδας. Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζονται φυσικά πόροι, συνεπώς οι στόχοι μπορεί να επιτευχθούν μόνο εφόσον η διεθνής κοινότητα εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της.
Παρατηρούμε λοιπόν, ότι όταν επιμέρους λύσεις όπως η φιλανθρωπία (οικονομική βοήθεια) και η τεχνολογία (φάρμακα, επικοινωνίες, μεταφορές), συνδυάζονται υπό τη σκέπη οργανισμών διεθνούς κύρους και σχεδιάζονται υγιείς πολιτικές που βασίζονται στη θέληση για βοήθεια και τη συνεργασία ανάμεσα στα κράτη και τους φορείς, τότε γεννιούνται ελπίδες ότι η Πείνα μπορεί να νικηθεί ή έστω να περιοριστεί. Μένει να δούμε αν οι στόχοι της χιλιετίας τελικά θα επιτευχθούν, ή αν τα φιλόδοξα πλάνα θα ναυαγήσουν όπως τόσα άλλα στο παρελθόν.
Κοινωνική Δικαιοσύνη. Η πιο πάνω λύση, τυπικά περιλαμβάνει στους κόλπους της και την "αειφόρο ανάπτυξη". Ωστόσο, όπως αναφέρεται και στην παράγραφο των επιδιωκόμενων στόχων, η ύπαρξη μιας "αειφόρου" κοινωνίας στο μέλλον, σημαίνει αλλαγή των κοινωνικών δομών προς το δικαιότερο και υιοθέτηση ανθρωπιστικών αξιών και στάσεων ζωής, κάτι που δεν εξασφαλίζεται ούτε από τις οικονομικές ενισχύσεις, ούτε από την εξάλειψη της πείνας και των ασθενειών, παρότι τις προϋποθέτει. Το τέλος της Πείνας και της Φτώχειας, θα έρθει με το τέλος της ανθρώπινης αδικίας και μόνο αν αυτό γίνει κάποτε πραγματικότητα.
Τούτο σημαίνει ότι για να επιτευχθεί η λύση της Αειφορίας δεν θα φροντίσει κάποιος αρμόδιος κρατικός υπάλληλος, αλλά θα πρέπει εμείς ως άνθρωποι και πολίτες να επιλέξουμε: Ή θα εξακολουθήσουμε να βασιζόμαστε στην εκμετάλλευση του πλανήτη και των συνανθρώπων μας και να ονειρευόμαστε την επ’ άπειρον αύξηση του παραγόμενού μας πλούτου, ή θα επιδιώξουμε την δικαιότερη κατανομή του και μια στροφή στη συντήρηση. Η λύση που προτείνεται, έρχεται μαζί με μια διαφορετική ιεράρχηση των σκοπών της ζωής, που έχει αναφερθεί και ως «σιωπηλή επανάσταση» [10]. Όταν η οικονομική επιτυχία, ο ατομισμός και ο ανταγωνισμός, αντικατασταθούν από την αλληλεγγύη, την συμμετοχική δημοκρατία και την προστασία του περιβάλλοντος, τότε την θέση του «σήμερα» και του «εγώ», θα πάρουν το «αύριο» και το «εμείς».
Η λύση επομένως αυτή, απαιτεί όχι απλώς λήψη μέτρων και ειδικές κρατικές πολιτικές, αλλά συνολική επαναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσεται ο ανθρώπινος πολιτισμός, σε μία νέα βάση. Η νέα αυτή αειφορική οπτική χαρακτηρίζεται από συμπεριφορά που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να μειώνει την ικανότητά μας να ικανοποιούμε τις ανάγκες του μέλλοντος [11]. Σε πιο πρακτικό επίπεδο, τον στόχο της αειφορίας υπηρετούν μέτρα όπως ο περιορισμός της κατανάλωσης, το δίκαιο εμπόριο, η αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο, κλπ.
Σε ένα τόσο μεγάλο και πολυεπίπεδο πρόβλημα, ποιος άραγε μπορεί να είναι ο ρόλος του σχολείου; Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές για να βοηθήσουν στον αγώνα κατά της Πείνας;
Ενημέρωση- Πληροφόρηση. Όπως καθένας από εμάς μπορεί να αφήσει το χνάρι του και να ενώσει τη φωνή του με όλες αυτές που ζητάνε να μην πεθαίνουν άλλοι άνθρωποι από υποσιτισμό, έτσι και οι μαθητές μπορούν, αν ενημερωθούν σωστά, να συμβάλλουν ουσιαστικά στην καταπολέμηση του προβλήματος. Ο ρόλος των εκπαιδευτικών σε αυτό το σημείο είναι καταλυτικός. Εκείνοι θα ανοίξουν στους αυριανούς πολίτες ένα παράθυρο στον κόσμο και θα τους οδηγήσουν, δείχνοντας τα προβλήματα και τις αδικίες που επικρατούν στον πλανήτη. Ο πρώτος στόχος του εκπαιδευτικού, είναι η ενημέρωση των μαθητών για το οξύ αυτό πρόβλημα. Σε ένα επόμενο επίπεδο και αφού τους έχει γίνει κατανοητό, οι μαθητές μπορούν με τη σειρά τους να ενημερώσουν τους συμμαθητές και φίλους, τους γονείς και τους συγγενείς τους.
Διαμόρφωση κατάλληλης άποψης και στάσης. Μέσα από συζητήσεις, αλλά και δίνοντας ο ίδιος το καλό παράδειγμα, ο εκπαιδευτικός μπορεί να προβάλλει στους μαθητές έναν υπεύθυνο τρόπο ζωής με γνώμονα την αειφορία, ο οποίος είτε απλώς δεν επιβαρύνει τους αδικημένους του πλανήτη είτε βοηθάει ενεργά προς τη λύση των προβλημάτων τους. Φροντίζοντας για παράδειγμα με την καθημερινή του πρακτική να περιορίσει τη σπατάλη πόρων και ενέργειας, ο εκπαιδευτικός περνά στα παιδιά ένα σημαντικό μήνυμα. Αντίστοιχα, αν οι μαθητές ενστερνιστούν τις κατάλληλες αξίες και υιοθετήσουν τις στάσεις αυτές, μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τις διάφορες καταστάσεις της καθημερινότητας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο προσωπικά ενεργούν. Μπορεί σε σχέση με την πείνα, για παράδειγμα, να αρχίσουν να προτιμούν τα προϊόντα δίκαιου εμπορίου ή να στραφούν στην ανακύκλωση.
Ανάληψη Δράσης. Οι μαθητές κάνουν πράξη το «Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά», προτείνουν εναλλακτικά σχέδια επίλυσης του προβλήματος της Πείνας και αναλαμβάνουν ενεργό δράση. Συμμετέχουν σε οργανισμούς για την καταπολέμηση του φαινομένου, ευαισθητοποιούν τους συμμαθητές και γονείς τους, εντοπίζουν την διάσταση της πείνας σε τοπικό επίπεδο και προσπαθούν να απαλύνουν τον πόνο των συμπολιτών τους. Μέσα από διάφορες εκδηλώσεις συγκεντρώνουν χρήματα και συμμετέχουν σε προγράμματα χρηματοδότησης των απόρων της κοινότητάς τους ή βοηθούν παιδιά από χώρες του Τρίτου Κόσμου. Καλό θα είναι ο εκπαιδευτικός να έχει πάντα υπ'όψη του, ότι το πιο σημαντικό κέρδος στον αγώνα κατά της Πείνας από την ενεργοποίηση των μαθητών, δεν είναι εκείνο που μεταφράζεται σε χρηματική βοήθεια. Είναι το αποστάλαγμα από τις δράσεις τους που μαρτυρά την αλλαγή της στάσης τους προς μια πιο ενεργητική και λιγότερο παθητική, πιο ανθρωπιστική και λιγότερο ατομιστική βιοθεωρία, κάτι που γεννά ελπιδοφόρες σκέψεις για ένα καλύτερο μέλλον αυτού του κόσμου.
Πηγές:
[1] http://www.actionaid.gr/folder.2005-02-15.2058128045/folder.2005-02-15.8235313394/TeacherInfo.pdf
[2] http://www.unicef.gr/oldpress/2006/dt1306.php
[3] http://europeandcis.undp.org/mdgdebates/show/A90FD663-F203-1EE9-B1EE3B22E039715A
[4] http://www.oneearth.gr
[5] http://dimitrios-lp.blogspot.com/2008/02/blog-post_2910.html
[6] Charvet J.-P., 2007, Η Διατροφή στον Πλανήτη, Larousse
[7] FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας), 2004, Agricultural Biotechnology: Meeting the Needs of the Poor?, The State of Food and Agriculture 2003-2004
[8] Malthus Th., 1970, An Essay on The Principle of Population. Anthony Flew (ed.). Harmodnsworth: Pelican Books.
[9] Millman S. & Kates, R., 2006, "Για να κατανοήσουμε την Πείνα", στο Η Πείνα στην Ιστορία: Έλλειψη τροφίμων, Πείνα και Στέρηση, Λουσία Νιούμαν (ed.), Πολύτροπον.
[10] Inglehart R., (1971), «The silent revolution in Europe», American Political Science Review, LXV
[11] Γεωργόπουλος Αλ. & Τσαλίκη Ελ.(2005), Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Αρχές – Φιλοσοφία – Μεθοδολογία, Παιχνίδια και Ασκήσεις, Αθήνα, Gutenberg: Εκπαίδευση και Περιβάλλον
